ဗုဒၶသာသနာႏွစ္(၅၀၀)ေလာႏွစ္(၅၀၀၀)ေလာ့

ဘာတ့ဲ2 hrs · Like · Remove Preview

Taw Win Million Maw ဗုဒၶဘာသာက ငပ်င္းဘာသာ မဟုတ္ဘူး ကို က်င့္မွ ကိုရတာ မင္းတို ့သာ သူမ်ားကယ္တင္မွာ ေစာင့္ေနတဲ႔ ငပ်င္းေတြကြ ကယ္မွန္းမသိကယ္မွန္းမသိ ရမ္းယုံ အကန္းယုံေတြ ပညာတတ္ေတြ ျဖစ္ျပီးေတာ့ စဥ္းစားေတြးေခၚ မႈလဲမရွိဘူး
20 mins · Like
7 hrs · Like

Mgmg Tun ခရစ္ယာန္ဆိုတာက မ်က္ကန့္ဝါဒကြာfirတို့ေရေသျပီးျပန္ရွင္တာက ဖုတ္ဝင္တယ္လိုေခါတယါကြာ
7 hrs · Like · 1
ဟဲဟဲဒီလိုေကာ္မန္႔မ်ိဳးေလးေတြေစာင့္ေနတာ..အခုမွာဘဲရေတာ့တယ္..ေရးစရာေတြတပံုၾကီးေရးေကာင္းမဲ့ဟာမ်ိဳးေလေတြဆိုေတာ့ေရးေပးရမယ္..ဖုတ္သြင္းဘာသာနဲ႔..မ်က္ကန္းယံုတဲ့ဗုဒၶဘာသာဝင္ေလးေတြအေၾကာင္းေပါ့
“ၾကည့္ရႈေလာ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးသည္ ရဟန္းမအျဖစ္ ( သကၤန္း၀တ္) မရွိလာပါက၊ ဗုဒၶဘာသာသည့္ ၅၀၀၀ ၾကာလိမ့္မည္၊ အကယ္၍ရွိလာပါက ၅၀၀ သာျဖစ္လိမ့္မည္၊ ဤကားငါ၏ သြန္သင္ခ်က္၏ အရွည္တည္တံ့ရာကာလျဖစ္လိမ့္မည္´´။ဒီလိုနဲ႔ေပါ့ဗ်ာ
ဂါတမီအမည္ရွိေသာ အမ်ိဳးသမီးသည္ သာသနာ့ေဘာင္၀င္ေရာက္ရန္ ခြင့္ေတာင္းေလရာတြင္ ခြင့္ျပဳခ်က္ရ၍ သာသာနာ့ေဘာင္သို႕၀င္ေရာက္ခဲ့ေလသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဗုဒၶ၏စကားေတာ္အရ သြန္သင္ခ်က္တို႕သည္ ႏွစ္ ၅၀၀ သာတည္ရမယ္မဟုတ္လား..စာဖက္ပရိတ္သက္ၾကီးရဲ့..ဗုဒၶစကားအမွန္ဆိုရင္ေပါ့..မဟုတ္ဘူးညင္းဖို႔မၾကံနဲ႔..ေနာ္..ဟဲဟဲ..ဒီအေၾကာင္းမင္းတို႔မၾကားဖူးရင္ဗုဒၶဘာသာမလုပ္နဲ႔ေတာ့..ကဲ့ ႏွစ္ ၂၅၀၀ ေက်ာ္လာျပီးဗ်ာဗုဒၶသာသနာက..ဒါဖုတ္သြင္းထားလို႔ဘဲ..နို႔မဟုတ္ရင္..ႏွစ္၅၀၀နဲ႔ပြဲသိမ္းသြားရမွာေလ..ဒီဖုတ္သြင္းဘာသာကိုယံုေနတဲ့လူေတြက..ခရစ္ယာန္ကိုေျပာတယ္..ခရစ္ေတာ္ကဖုတ္ဝင္တာ..အကန္းယံုေတြတဲ႔..ဟဟဟဟဟ..
မင္းတို႔ဖုတ္သြင္းဘာသာကိုအကန္းယံုျပီးအဟုတ္အစစ္အမွန္ထင္ေနေသးရင္..ဒီမွာဆက္ဖက္..ဖုတ္ေကာင္ေလးေတြ...မ်က္ကန္းတေစၥေလးေတြ..

ဘယ္သူ႕ ဗုဒၶဘာသာ အမွန္ဆံုးလဲ (လင္းထက္ေဆြ-စုစည္းတင္ျပသည္) 

ဗုဒၶဘာသာ မွာ အျခားေသာ ဘာသာတရားမ်ား နဲ႕ မတူ 




ထူးျခားတဲ႕ အခ်က္ရွိတယ္။ ဘာသာတရားတိုင္းမွာ




ေတာ႔ ဂိုဏ္းကြဲေတြ ရွိၾကတာ အမွန္ပါပဲ။ ဒါေပမဲ႕




က်မ္းစာ အရေတာ႕ ဆိုင္ရာ ဂိုဏ္းကြဲေတြ အားလံုးက




တစ္ခုတည္းေသာ က်မ္းစာ ကို လက္ခံ ၾကတာ ပဲ




မ်ားပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ မွာ အျခားေသာ




ဘာသာတရားမ်ား နဲ႕ မတူတာက ဂိုဏ္း အသီးသီး မွာ




မိမိ တို႕ ကိုယ္ပိုင္ ပိဋကတ္စာေပ ေတြ သီးျခားစီ




ရွိေနတာ ပဲ ျဖစ္တယ္။ ေထရ၀ါဒ ဂိုဏ္းမွာက




ပါဠိပိဋကတ္ ရွိေနၿပီးေတာ႔ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ မွာ




ေတာ႔ သကၠဋပိဋကတ္ ကို ဘာသာျပန္ဆိုထားတဲ႕




တိဗက္ပိဋကတ္ တရုပ္ ပိဋကတ္ မြန္ဂိုလီးယားပိဋကတ္




စသျဖင္႔ ရွိေနပါတယ္။ ဂိုဏ္းကြဲေတြ အားလံုး က လဲ မိမိ




တို႕ ဂိုဏ္း ရဲ႕ ပိဋကတ္ ဟာ မူလ ဘုရားေဟာ ပိဋကတ္




ျဖစ္ေၾကာင္း အသန္႕စင္ အမြန္ျမတ္ဆံုး ျဖစ္ေၾကာင္း




ယံုၾကည္ၾကတာ ပါပဲ။ ဒါဆိုရင္ ဘယ္သူ႕ ဗုဒၶဘာသာ




အမွန္ဆံုးလဲ ဆိုတဲ႕ ေမးခြန္း ျဖစ္ေပၚလာပါတယ္။




ဘယ္သူ႕ ပိဋကတ္က မူလ ဘုရားေဟာပိဋကတ္




အစစ္အမွန္လဲ ဆိုတာ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းတဲ႕




ေမးခြန္း တစ္ရပ္ ျဖစ္လာခဲ႕ပါတယ္။











လြန္ခဲ႕တဲ႕ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀၀ ေက်ာ္ေလာက္က ဗုဒၶဘာသာ၀င္ရဟန္းေတာ္ေတြ ဟာ သစ္ေခါက္ပုရပိုက္တစ္ခ်ိဳ႕ မွာ




ပိဋကတ္က်မ္းစာေတြ ကို ေရးသားၿပီး ေျမအိုးေတြထဲ မွာ ထည္႔ လို႔ (အခု ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံ ဂႏၶာရေဒသ မွာ ရွိတဲ႕)




သဲကႏၱာရ ထဲ မွာ ျမဳပ္ထားခဲ႕ပါတယ္။ သူတို႕ ဘာရည္ရြယ္ခ်က္ နဲ႕ ဒီလို ၿမဳပ္ထားခဲ႕သလဲ ဆိုတာ ဘယ္သူ မွ မသိပါဘူး။




ျမင႔္ျမတ္တဲ႕ ဓမၼစာေပေတြ ကို အေလးအျမတ္ျပဳ စြန္႕ထားခဲ႕တာလား။ ေစတီထူပါ တစ္ခုခု မွာ ပဲ ထည္႕သြင္း႒ာပနာ ဖို႕




ရန္ စီစဥ္ခဲ႕တာလား။ ရာစု မ်ားစြာ ကို ျဖတ္ၿပီး ဗုဒၶရွင္ေတာ္ ရဲ႕ ဓမၼတရားေတြ ကို ရာစုေခတ္သစ္ကလူသားေတြဆီ ေရာက္




ေအာင္ အခ်ိန္စုဘူး (Time-Capsule) ထဲ ထည္႔ ပို႕ လိုက္တာ ဆိုရင္ေတာ႔ ဒီ ရဟန္းေတာ္ ေတြ ရဲ႕ လုပ္ ေဆာင္ခ်က္




ေအာင္ျမင္ တယ္လို႔ပဲ ဆိုရမွာ ျဖစ္တယ္။ ဒီလုပ္ရပ္ ဟာ ဘယ္ေလာက္ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားတယ္ ဆိုတာေတာင္ သူတို႕




သိခ်င္မွ သိေပလိမ္႔မယ္။









ဒီ ေပၚေတာ္မူ ဓမၼစာေပေတြ ကို ရွာေဖြေတြ႕ ရွိခဲျခင္းဟာ ေရွးေဟာင္းဗုဒၶဘာသာ စာေပေလ႕လာမႈ ဆိုင္ရာနယ္ပယ္ ကို




အႀကီးအက်ယ္ ရိုက္ခတ္ေစခဲ႕တာေၾကာင္႔ပဲ ျဖစ္တယ္။ ေရွးေဟာင္းဗုဒၶဘာသာ စာေပေလ႕လာသူ ပညာရွင္ေတြ အတြက္




အရင္က မွားယြင္းေနတဲ႕ အျမင္ေဟာင္းေတြ ကို အသစ္ျပန္လည္ ျပန္ဆင္ႏိုင္ခြင္႕ ရလာခဲ႕တယ္။ ထူးျခားတဲ႔ အျမင္သစ္




ေတြ လဲ ရလာေစခဲ႕ ပါတယ္။ အရင္ကရွိခဲ႕တဲ႕ ဘာသာေရး ဂုိဏ္းဂဏ စြဲ ေတြနဲ႕ ယူဆခဲ႕တဲ႕ အမွားေတြကိုလဲ ေထာက္ျပ




လာႏိုင္ခဲ႕ၾကပါတယ္။















ဒီလို အသစ္ရွာေဖြေတြ႕ရွိခ်က္ ဟာ ေရွးေဟာင္းဗုဒၶဘာသာ စာေပေလ႕လာမႈဆိုင္ရာနယ္ပယ္ကေန လက္ေတြ႕ ဓမၼက်င္႔စဥ္




အားထုတ္ေနသူေတြအထိ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေရာက္ရွိလို႕ အျမင္ေျပာင္းေစခဲ႕ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ ဂိုဏ္းဂဏေတြ (ေထရ၀ါဒ




မဟာယာန ဇင္ ၀ဇိရာယာန) အၾကား ရွိေနတဲ႔ အတၱစြဲေတြ ဂိုဏ္းဂဏစြဲ စိတ္ေတြ ကို ေျပာင္းလဲ ေစႏိုင္ခဲ႕ ပါတယ္။




ဒီေန႔ေခတ္ ရဲ႕ ပို႕စ္ေမာ္ဒန္ယဥ္ေက်းမႈ ၀န္းက်င္ ကလဲ ဗဟု အမွန္တရားေတြ အၿပိဳင္လက္ခံ ေနၾကရတဲ႕ ကာလ မွာ ဒီ




ေတြ႕ရွိခ်က္ ဟာ ဂိုဏ္းဂဏစြဲ သန္တဲ႕ ဗုဒၶဘာသာ ေလာက အတြက္ အလင္းတစ္ခ်က္ ၿပိဳးပ်က္လိုက္ သလို ပါပဲ။









ဒီ ပိဋကတ္က်မ္းစာေတြ စတင္ေတြ႕ရွိခဲ႔တာ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ေလာက္က ျဖစ္ပါတယ္။ ေဖါက္ထြင္းသူတစ္စု ဟာ ေရွးေဟာင္း




ဗုဒၶဘာသာ သစ္ေခါက္ပုရပိုက္ (၂၉) ခုေလာက္ ပါတဲ႕ ေျမအိုးေတြ ကို အာဖဂန္ႏိုင္ငံ အေရွ႕ပိုင္း နဲ႕ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံ




အေနာက္ေျမာက္ပိုင္း ထိစပ္ရာ ေဒသတစ္၀ုိက္မွာ တူးေဖာ္ ေတြ႕ ရွိခဲ႕ ၾကတယ္။









ဒီ ေနရာ က ေရွးအခါ က ဂႏၶာရတိုင္း လို႔ ေခၚတဲ႕ ေနရာေဒသပဲ ျဖစ္တယ္။ ခရစ္ႏွစ္ အစ ပိုင္း ေရွးအခါက ဗုဒၶဘာသာ




စာေပ ယဥ္ေက်းမႈ ေတြ အႀကီးအက်ယ္ ထြန္းကားခဲ႕တဲ႕ ေနရာလဲ ျဖစ္တယ္။ ဘီစီ (၄) ရာစု ကေန ေအဒီ (၃) ရာစု အထိ




ဂႏၶာရတိုင္း မွာ ယဥ္ေက်းမႈေတြ လူ႕ အဖြဲ႕ အစည္းေတြ ဆက္တိုက္ထြန္းကားခဲ႔တယ္။ အစပထမ က ဒီေဒသ ဟာ




အာေခမိနစ္ အင္ပါယာ ( Achaemenid Empire) ရဲ႕လက္ေအာက္ခံေဒသျဖစ္တယ္။ ေနာက္ေတာ႔ အလက္ဇန္းဒါးဘုရင္




ရဲ႕ မက္ဆီဒိုနီယန္ အင္ပါယာ ( Macedonian Empire) ေအာက္ က်ေရာက္တယ္။ ဂရိကိုလိုနီေတြ နဲ႕ ဘက္ထရီရွား




အိႏၵိယ တိုင္းရင္းသားေတြ အၾကားကူးလူးဆက္ဆံမႈေတြ ျဖစ္ခဲ႔တယ္။ ဘီစီ (၁) ရာစုေလာက္ကစတင္လို႕ ဆီသိယန္




(Scythian) ပါသီယန္(Parthian) ကုရွန္(Kushan) မ်ိဳးႏြယ္ေတြ က ဒီ ေဒသ ကို လြမ္းမိုးအုပ္စိုးခဲ႕ၾကပါတယ္။




နာမည္ေက်ာ္ ဂႏၶာရ အႏုပညာ လက္ရာေတြ လဲ ေပၚေပါက္ခဲ႕ပါတယ္။



























တူးေဖၚေတြ႕ရွိခဲ႔တဲ႕ ေရွးေဟာင္းဗုဒၶဘာသာ သစ္ေခါက္ပုရပိုက္ ေတြ ကို ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံ ပက္ရွ၀ါ ၿမိဳ႕ေတာ္ ရဲ႕ ေရွးေဟာင္း




ပစၥည္းေစ်းကြက္မွာ စတင္ ေတြ႕လာရပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္ဟာ တာလီဘန္အစြန္းေရာက္ေတြ အာဖဂန္နစၥတန္ႏို္င္ငံ ဘာမီယန္




ေဒသ က ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္ ႀကီး ကို ဒိုင္းနမိုက္ နဲ႕ ၿဖိဳခ်တဲ႕ ကာလလဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿဗိတိသွ်အမ်ိဳးသား စာၾကည္႕တိုက္က ဒီ




ေရွးေဟာင္း ဗုဒၶဘာသာ သစ္ေခါက္ပုရပိုက္ ေတြ ကို ၀ယ္ယူစုေဆာင္းခဲ႕ပါတယ္။















အဂၤလန္ ကို ေရာက္ရွိလာတဲ႕ ဒီ ေရွးေဟာင္းဗုဒၶဘာသာ သစ္ေခါက္ပုရပိုက္က်မ္းစာ အလိပ္ေတြ ကို ေရွးေဟာင္းပစၥည္း




ေလ႕လာသူ ပညာရွင္ေတြ က ဂရုတစိုက္ ကိုင္တြယ္ ျဖည္ထုတ္ လို႕ ေလ႕လာ ၾကတဲ႕ အခါ သူတို႕ တစ္ခါ မွ မျမင္ဘူးတဲ႕




ေရွးေဟာင္း အကၡရာတစ္မ်ိဳး နဲ႕ ေရးသားထားတာ ျဖစ္လို႔ ဘယ္လိုမွ အဓိပၸါယ္မေဖၚ ႏိုင္ေအာင္ ျဖစ္ခဲ႕ ၾကတယ္။ ဒီ




ေရွးေဟာင္း အကၡရာတစ္မ်ိဳး ဟာ ဂႏၶာရတိုင္းမွာ ေပၚေပါက္ခဲ႕ ဖူးတဲ႕ ဂႏၶာရီ အကၡရာ (Gandhari Alphabets) ျဖစ္မယ္လို႕




ထင္ၾကတဲ႔ အတြက္ ဒီ က်မ္းစာေတြ ကို အနက္ဖြင္႔ေပးႏိုင္မဲ႕ပညာရွင္အနည္းငယ္ထဲ က တစ္ဦးတည္းျဖစ္တဲ႕ အေမရိကန္




ႏိုင္ငံ ၀ါရွင္တန္တကၠသိုလ္ က သကၠဋ နဲ႔ ဗုဒၶစာေပ ပညာရွင္ ရစ္ခ်တ္္ ေဆာ္လမြန္ (Richard Salomon) ဆီ ကို မိတၱဴ




ကူးၿပီး ပို႕ေပးခဲ႕ ပါတယ္။









ေလ႕လာစစ္ေဆးခ်က္ေတြ အရ အေျဖထြက္လာတာကေတာ႔ ဒီ ေရွးေဟာင္း




ဗုဒၶဘာသာ သစ္ေခါက္ပုရပိုက္က်မ္းစာ သိၿပီးသမွ် ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာ စာေပ




ေတြထဲ မွာ ေရွးအက်ဆံုး မွတ္တမ္းတင္ထားတဲ႔ ပိဋကတ္စာေပ ျဖစ္တယ္




ဆိုတာပါပဲ။ အခု ဒီ က်မ္းစာေတြကို ၿဗိတိသွ်စာၾကည္႔တိုက္ စုေဆာင္းမႈ




(British Library Collection) လို႔ ေခၚတြင္ၿပီး ဒါေတြ ကို အဂၤလိပ္ဘာသာ




ျပန္ဆိုတဲ႔ လုပ္ငန္း ကို ေရွးဦးဗုဒၶဘာသာစာေပလက္ရာမ်ား ပရိုဂ်က္ (Early




Buddhist Manuscript Project) အမည္နဲ႕ ေဆာ္လမြန္က ဦးစီးၿပီး




လုပ္ေဆာင္ေနပါတယ္။ ေနာင္ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခု အတြင္း မွာ ဒီလို ဂႏၶာရီ




အကၡရာနဲ႔ ေရးသားထားတဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ ပိဋကတ္က်မ္းစာ ေတြ အလွ်ိဳလွ်ိဳ




ထပ္မံ ေတြ႕ ရွိလာ ပါတယ္။ ဒီကေန႔ အခ်ိန္ထိ ဆို တစ္ကမၻာလံုးမွာ ဂႏၶာရီ




အကၡရာနဲ႔ ေရးသားထားတဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ ပိဋကတ္က်မ္းစာ စုေဆာင္းမႈ ငါးခု




ေလာက္ေတာင္ ေတြ႕ ရွိခဲ႕ ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ ပိဋကတ္




က်မ္းစာေတြ ေနာက္ထပ္ ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဓမၼစာေပ အပိုင္းအစေတြကို




စုေဆာင္းေတြ႕ရွိခဲ႕ ၿပီျဖစ္ပါတယ္။









အခုအခ်ိန္အထိေတာ႔ ကမၻာေပၚမွာ ဂႏၶာရီဗုဒၶဘာသာ ပိဋကတ္က်မ္းစာ စုေဆာင္းမႈ (၅) ခုေလာက္ရွိတယ္ သိရပါတယ္။









(၁) ၿဗိတိသွ်စာၾကည္႔တိုက္ စုေဆာင္းမႈ (British Library Collections) က ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ က စခဲ႕တယ္။ လက္ေရးမူေတြ




ဟာ ဂႏၶာရေဒသ သံုး ခါရိုဌီ ( Kharosthi) အကၡရာ ေတြ နဲ႔ မွတ္တမ္းတင္ထား တာ ျဖစ္တယ္။ ရစ္ခ်တ္ေဆာ္လမြန္ ရဲ႕




အလိုအရ ဆိုရင္ေတာ႔ ဂႏၶာရီ ပိဋကတ္ေတြ ဟာ ေရွးေဟာင္း ဓမၼဂုတၱက ဂိုဏ္း ရဲ႕ က်မ္းစာေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔မွန္းဆ




ရပါတယ္။ ၿဗိတိသွ်စာၾကည္႔တိုက္ က စုေဆာင္းခဲ႕တဲ႕ ပုရပိုက္စာလိပ္ ေတြ ဟာ နာဂရာဟာရ ေဒသ အနီး ရွိ ေရွးေဟာင္း




ဓမၼဂုတၱက ဂိုဏ္း ရဲ႕ စာၾကည္႔တိုက္ က ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ဓမၼပဒ အ၀ါဒါန သုတၱ ေတြ နဲ႔ အဘိဓမၼာ ဆိုင္ရာ




က်မ္းေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။









(၂) ဆီနီယာ စုေဆာင္းမႈ (The Senior Collections) က ေတာ႔ ၿဗိတိသွ်လူမ်ိဳး ေရွးေဟာင္ပစၥည္းစုေဆာင္းသူ ဆီနီယာ ရဲ႕




၀ယ္ယူစုေဆာင္းမႈ ပါပဲ။ ပိဋကတ္တစ္ခုလံုး နီးပါး စုေဆာင္းရရွိထားပါတယ္။ ဒီ စုေဆာင္းမႈမွာ ေတာ႔ ေျမအိုးေတြ အေပၚမွာ




မက္ဆီဒိုနီးယား အင္ပါယာ သံုး လ အမည္ေတြ ေရးထိုးထားပါတယ္။ ကုရွန္မင္းဆက္ေတြ နဲ႔ ဆက္စပ္ေန ပါတယ္။ ေအဒီ




(၁) ရာစု ေလာက္မွာ ျပဳစုခဲ႕တဲ႔ ပိဋကတ္ေတြ ျဖစ္မယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္ၾကပါတယ္။ သကၠဋပိဋကတ္ ရဲ႕ သံယုတၱနိကာယ္ တစ္ခု




လံုး နဲ႔ တိုက္ဆိုင္တူညီမႈ ရွိတဲ႔ ပိဋကတ္ ကို ေတြ႕ ရပါတယ္။















(၃) ရိႈယန္း စုေဆာင္းမႈ (The Schoyen Collection) ကေတာ႕ ဘာမီယန္ေဒသ က လိႈဏ္ဂူေတြ ထဲ က ရ ရွိခဲ႕တာ ျဖစ္ပါ




တယ္။ ေနာ္ေ၀းလူမ်ိဳး ေရွးေဟာင္ပစၥည္းစုေဆာင္းသူ မာတင္ ရိႈယန္း က ၀ယ္ယူစုေဆာင္းခဲ႕ ပါတယ္။ ေအဒီ (၂) ရာစု




ေလာက္မွာ ျပဳစုခဲ႕တဲ႔ ပိဋကတ္ေတြ ျဖစ္မယ္လို႔ ဆံုးျဖတ္ၾကပါတယ္။ ဒီ စုေဆာင္းမႈ မွာ ေနာက္ပိုင္း သကၠဋ ပိဋကတ္ ေတြ




လဲ ပါ၀င္ ေနပါတယ္။ အဘိဓမၼာ ၀ိနည္း နဲ႔ မဟာယာနသုတၱန္ ေတြ ပါ၀င္ေနပါတယ္။









(၄) ၀ါရွင္တန္တကၠသိုလ္္ စုေဆာင္းမႈ မွာ ေတာ႕ ေရွးေဟာင္း အဘိဓမၼာဂိုဏ္းတစ္ခုရဲ႕ က်မ္းေတြ ပါ၀င္ၿပီး ၂၀၀၂ မွာ ေတြ႕




ရွိစုေဆာင္းခဲ႔တာျဖစ္တယ္။









(၅) ခိုတန္ ဓမၼပဒ (The Khotan Dharmapada) ကေတာ႔ ၁၈၉၂ ခုႏွစ္မွာ တရုပ္ႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း ဆင္က်န္ျပည္နယ္




အရင္က ခိုတန္ျပည္ ရွိခဲ႔တဲ႔ေဒသမွာ ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ႕ပါတယ္။ ဂႏၶာရီျပာကရစ္ ဘာသာနဲ႔ ေရးထားတဲ႕ ဓမၼပဒ ျဖစ္ၿပီး ၁၉၆၂




ခုႏွစ္မွာ ဂၽြန္ ဘရိုး (John Brough) က ဘာသာျပန္ဆို ခဲ႕ ပါတယ္။









ဒီပိဋကတ္က်မ္းစာ ေတြ ဟာ ဘီစီ (၁) ရာစု ကေန




ေအဒီ (၃) ရာစု အထိ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀၀ ေလာက္အတြင္း




ဂႏၶာရေဒသ မွာ ေရးသားမွတ္တမ္း တင္ခဲ႕ ၾကတဲ႕




က်မ္းစာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဂႏၶာရီဗုဒၶဘာသာ ပိဋကတ္




က်မ္းစာ ေတြ ဟာ ေရွးအက်ဆံုး ဗုဒၶဘာသာ ပိဋကတ္




က်မ္းစာ ေတြ တင္မကပဲ ေတာင္အာရွေဒသ တစ္ခုလံုး






မွာ အခုထိေတြ႕ရွိရသမွ် လူသားတို႕ ေပထက္ အကၡရာ




တင္ေရးသားထားတဲ႕ စာေပလက္ရာေတြ ထဲ မွာ လဲ




ေရွး အက်ဆံုး ျဖစ္ပါသတဲ႕။ ဗုဒၶဘာသာ ပိဋကတ္




က်မ္းစာ ေတြ ကို ေပထက္ အကၡရာတင္ ေရးသားမႈ




စတင္တဲ႕ အခ်ိန္ကာလ ေလာက္မွာ ပဲ ဒီ ဂႏၶာရီ




ဗုဒၶဘာသာပိဋကတ္က်မ္းစာ ေတြ ေပၚေပါက္ ခဲ႕




လိမ္႔မယ္လို႕ ပညာရွင္ေတြ ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။









ဒီေတြ႕ရွိခ်က္မတိုင္ခင္ က ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာ လက္ေရးမူေတြ ကို ေတြ႕ရွိခဲ႕ ၾကဖူးပါတယ္။ တစ္ခု ကေတာ႔ တရုပ္ျပည္




အေနာက္ေျမာက္ပိုင္း က တက္ကလာမာကန္သဲကႏၱာရ(Taklatmakan Desert)အနီးမွာ ရွိတဲ႕ ထြန္း၀မ္ (Dunhuang)




အရပ္ မွာ ေတြ ခဲ႕ တာပါ။ (၂၀) ရာစု အစပိုင္းေလာက္မွာ ထြန္း၀မ္ အရပ္က လိႈဏ္ဂူေတြ ထဲ မွာ တရုပ္ဘာသာစကား




တိဗက္ဘာသာစကား စသည္တို႕ နဲ႕ ေရးသားထားတဲ႕ ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာ လက္ေရးမူေတြ အေျမာက္အမ်ား ေတြ႕ခဲ႕ၾက




ပါတယ္။ ဒီ ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာ လက္ေရးမူေတြ ကေတာ႕ ေအဒီ (၈) ရာစု ကေန ေအဒီ (၁၂) ရာစု အတြင္း ေရးသားခဲ႕




ၾကတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။









ထိုနည္းတူပဲ ၁၉၃၁ ႏွစ္ မွာ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ကာရာကိုရမ္ေတာင္တန္းေတြ နား က ဂီးလ္ဂစ္ (Gilgit) အရပ္မွာ ေရွးေဟာင္း




သကၠဋဘာသာနဲ႕ ေရးသားထားတဲ႕ ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာ လက္ေရးမူေတြ ေတြ႕ရွိခဲ႕ ပါေသးတယ္။ ဒီလက္ေရးမူေတြကေတာ႔




ေအဒီ (၆) ရာစု ၀န္းက်င္က လက္ရာေတြ လို႕ ပညာရွင္ေတြ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ဒီ ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာ လက္ေရး မူ ေတြ




ထဲ မွာ နာမည္ေက်ာ္ မဟာယာနက်မ္းစာေတြ ျဖစ္တဲ႕ ၀ဇိရေစၦဒိကာပညာပါရမိတာသုတၱန္ သဒၵမၼပု႑ရိကသုတၱန္ စတာ




ေတြ ပါ၀င္ ေနပါတယ္။ ဒီ ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာ လက္ေရးမူေတြ နဲ႔ ႏိုင္းယွဥ္ရင္ေတာင္ ဆိုခဲ႕တဲ႕ ဂႏၶာရီ ဗုဒၶဘာသာ ပိဋကတ္




က်မ္းစာ ေတြ ဟာ ရာစုႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ ေရွးက် ေနတာ ကို ေတြ႕ ရပါတယ္။
























ေလ႕လာမႈ အစပိုင္းမွာေတာ႔ ဂႏၶာရီဗုဒၶဘာသာ




ပိဋကတ္က်မ္းစာ ေတြ ဟာ အရင္က သိႏွင္႔ၿပီးတဲ႕




ပါဠိပိဋကတ္ နဲ႕ တိဗက္ ပိဋကတ္ တရုပ္ပိဋကတ္




ဘာသာျပန္ေတြ ထဲ မွာ ပါၿပီးသား ဓမၼ နဲ႔ ၀ိနယေတြ




ကိုပဲ ဂႏၶာရီဘာသာ စကားနဲ႕ေရးထားတာ ပဲ လို႔ ထင္ခဲ႕




ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ႕ ေနာက္ပိုင္းေတြ႕ရွိခ်က္ေတြ အရ




အရင္က မသိခဲ႕တဲ႕ အဘိဓမၼာဆိုင္ရာ က်မ္းစာေတြ




အျခား သုတၱန္ေဒသနာက်မ္းေတြ အ႒ကထာ က်မ္းေတြ




သွ်တၱရက်မ္းေတြ ကိုပါ ေတြ႕ ရွိလာခဲ႕ ပါတယ္။ ဒီအထဲ




မွာ ေခတ္ၿပိဳင္ ဂႏၶာရေဒသ ရဲ႕ သမိုင္း မွတ္တမ္းေတြ ပါ




ေတြ႕ရတယ္။ ေနာက္ၿပီး မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ရဲ႕




ေရွးအက်ဆံုး ပညာပါရမီတာ သုတၱန္ က်မ္းေတြ နဲ႕




အျခား မဟာယာနဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာ က်မ္းဂန္




အမ်ားအျပား ကို ေတြ႕ရပါတယ္။









ဒီ ဂႏၶာရီ ဗုဒၶဘာသာ ပိဋကတ္က်မ္းစာ ေတြ ကို ရွာေဖြ႕ ေတြ႕ရွိႏိုင္ခဲ႕ ျခင္းဟာ ဗုဒၶဘာသာစာေပသမိုင္းေလ႕လာမႈ အတြက္




ႀကီးမားတဲ႕ အေထာက္အပံ႕ ျဖစ္ေစခဲ႕ပါတယ္။ ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္ေတြရဲ႕ အလို ကေတာ႔ ဂႏၶာရီဗုဒၶဘာသာပိဋကတ္




က်မ္းစာ ေတြ ထဲ မွာ ဗုဒၶဓမၼနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး အေတြးအျမင္ အသစ္အဆန္း မပါရွိပါဘူး။ ပဥၥမေျမာက္ သစၥာတရား တစ္ခု




ထပ္တိုးထည္႔ထားတာမ်ိဳး မဂၢင္ (၈) ပါး လမ္းစဥ္မွာ ေနာက္ထပ္ အဂၤါ အသစ္ေတြ တိုးထားတာ မ်ိဳး ေတြေတာ႔ မရွိပါဘူး။




ဂႏၶာရီဗုဒၶဘာသာပိဋကတ္က်မ္းစာ ေတြ ဟာ အရင္႕အရင္ က ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ႕တဲ႕ ဗုဒၶဘာသာ ပိဋကတ္စာေပေတြ နဲ႕




အႏွစ္သာရသင္ၾကားမႈေတြ က အတူတူ ပါပဲ။ ဒါေပမဲ႕ ဗုဒၶဘာသာ ပိဋကတ္စာေပ အုပ္စု အသစ္ တစ္ခု ကို ေတြ႕ ရွိလိုက္




ရတာ ဟာ ဗုဒၶဓမၼ ကို က်င္႕သံုးေနသူေတြ အတြက္ ေတာ႔ ထူးျခားလွတဲ႕ အျမင္ေတြ ကို ေပးပါတယ္။




ဗုဒၶဘာသာ ပိဋကတ္စာေပ ေလာက မွာ ငါ႕ပိဋကတ္က မူလ အစစ္ သူ႕ပိဋကတ္က မူလ အစစ္မဟုတ္ ဆိုတဲ႕ အျငင္းပြားမႈ




ေတြ ရွိခဲ႕တာ ေတြ ကို ဒီ ေတြ႕ ရွိခ်က္က အေျဖ တစ္ခု ေပးႏိုင္လို႕ ပါပဲ။ ဘယ္လို အေျဖမ်ိဳးေပးမယ္ထင္ပါသလဲ။ဂိုဏ္းဂဏ




တစ္ခုခု ရဲ႕ ပိဋကတ္ ကို အႏိုင္ေပး လိုက္တာ မ်ိဳး မဟုတ္ပဲ ဒီ ျငင္းခုန္မႈ ေတြ ရဲ႕ အေျခခံ အႏုမာန အယူအဆ မွားေၾကာင္း




ကို ျပႏိုင္ခဲ႕တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ရွင္ေတာ္ ဗုဒၶဟာ မိမိ ေဗာဓိဥာဏ္ကို ရရွိေတာ္မူၿပီးတဲ႔ အခါ (၄၅) ၀ါ လံုးလံုး အိႏၵိယႏိုင္ငံ




အေရွ႕ပိုင္း ဂဂၤါျမစ္၀ွမ္းလြင္ျပင္ မွာ တရားေရေအးတိုက္ေကၽြးေတာ္မူခဲ႕ ပါတယ္။ တပည္႕သာ၀ကေတြ ထဲ က မွတ္ဥာဏ္




အေကာင္းဆံုး ရွင္အာနႏၵာက ရွင္ေတာ္ဗုဒၶရဲ႕ တရား ေတြ ကို တစ္လံုးမက်န္ တစ္သေ၀မတိမ္း မွတ္သားခဲ႕ၿပီး ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္




ျပဳေတာ္မူၿပီးေနာက္ ပထမသဂၤါယနာတင္တဲ႕ အခါ ဒီလို မွတ္သားခဲ႕တာေတြ ကို ရွင္အာနႏၵာက ျပန္လည္ရြတ္ဆို




ျပပါတယ္။ က်န္ရဟန္းေတာ္ ၅၀၀ ကလဲ ထပ္မံ ရြတ္ဆိုၾကၿပီးေတာ႔ တစ္ခုတည္းေသာ သန္႕စင္မြန္ျမတ္တဲ႕ ဗုဒၶဓမၼရဲ႕




ပိဋကတ္ေတြ ကို မွတ္တမ္းတင္ႏိုင္ခဲ႕တယ္လို႕ ဆိုတယ္။









ဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္းေတြ အားလံုးက မိမိတို႕ ရဲ႕ ဆိုင္ရာ ပိဋကတ္စာေပ ဟာ ဆိုခဲ႕တဲ႕ ပထမသဂၤါယနာတင္တဲ႕အခ်ိန္မွာ ရွိေန




ခဲ႔တဲ႕ မူလပိဋကတ္ေတြျဖစ္တယ္လို႔ ပဲ အခိုင္အမာ ေျပာဆိုၾကပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္းေတြအားလံုးက အခုလက္ရွိ




ပစၥဳပၸန္မွာ တည္ရွိေနတဲ႕ မိမိတို႕ ရဲ႕ ဆိုင္ရာ ပိဋကတ္စာေပဟာ ပထမသဂၤါယနာတင္ပိဋကတ္စာေပ နဲ႕ တစ္လံုးမက်န္




တစ္သေ၀မတိမ္း ထပ္တူျဖစ္ေၾကာင္းလဲ ယံုၾကည္ၾကပါတယ္။ ဒီ လို မွ မတူ ရင္ မိမိတို႕ ရဲ႕ ဆိုင္ရာ ပိဋကတ္စာေပဟာ










ဘုရားေဟာ အစစ္ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ႔ လို႔ အားကိုးအားထားျပဳေလာက္စရာလဲ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး လို႕ လဲ ယူဆၾကပါတယ္။




ဒါကေတာ႔ အံ႕ၾသစရာကိစၥပါပဲ။ အံ႕ၾသစရာကိစၥ လို႕ ဆိုရာမွာ ဗုဒၶဘာသာဟာ မတည္ၿမဲမႈ အနိစၥတရား ကို တြင္တြင္ႀကီး




ေဟာၾကားေပမဲ႕ မိမိတို႕ရဲ႕ ဆိုင္ရာ ပိဋကတ္စာေပဟာ သမိုင္းစဥ္တစ္ေလွ်ာက္ ၀စၥေပါက္ တစ္လံုးေသာ္မွ အေျပာင္းအလဲ




မျဖစ္ႏိုင္ဘူး လို႕ ထင္ျမင္ယူဆၾကတာ ကို ဆိုလိုပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာဟာ အစိုးမရမႈ အနတၱတရား ကို တြင္တြင္ႀကီး




ေဟာၾကားေပမဲ႕ မိမိတို႕ရဲ႕ ဆိုင္ရာ ပိဋကတ္စာေပဟာ သမိုင္းစဥ္တစ္ေလွ်ာက္ ရဟန္းေတာ္မ်ား က အစိုးရ ပိုင္ႏိုင္စြာ လံုး၀




မဖိတ္မစင္ လက္ဆင္႔ကမ္းႏိုင္ခဲ႕တယ္ လို႕ ထင္ျမင္ယူဆၾကတာ ကို ဆိုလိုပါတယ္။









ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ က ဒီလို ယံုၾကည္ၾကေပမဲ႕ သမိုင္း က အလုပ္လုပ္ပံု ကေတာ႕ တစ္မ်ိဳးတစ္ဘာသာ ျဖစ္တယ္။




ဒီေနရာမွာ သမိုင္း ရဲ႕ အမွန္တရားေတြ အခ်က္အလက္ အေထာက္အထားေတြကို မ်က္ကြယ္မျပဳပဲ ပကတိအရွိ အတိုင္း




ျမင္ေအာင္ၾကည္႔ ႏိုင္ခဲ႕ ရင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ အေနနဲ႔ တစ္ယူသန္ ဂိုဏ္းဂဏအစြဲ ေတြကေန လြတ္ေျမာက္ ၿပီးေတာ႔




ဂိုဏ္းေတြ အၾကားရွိေနတဲ႕ ကြဲျပားျခားနားခ်က္ေတြ ကိုလဲ သေဘာထားႀကီးႀကီး နဲ႕ လက္ခံ ႏိုင္လာမွာ ျဖစ္တယ္။









ရစ္ခ်တ္ေဆာ္လမြန္ ရဲ႕ အလိုအရ ဆိုရရင္ အစဥ္အလာအရ ဗုဒၶစာေပပညာရွင္ေတြဟာ အရင္ကာလတည္းက ဗုဒၶပိဋကတ္




စာေပသမိုင္း ကို သစ္ပင္မိုဒယ္ (Tree Model) နဲ႕ ျမင္ေယာင္ၾကည္႕ခဲ႕ ၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီ မိုဒယ္အရဆိုရင္ အခက္




ေတြ က လိုက္ ရင္ အကိုင္း ေတြ ကို ေရာက္မယ္ အကိုင္းေတြ က တစ္ဆင္႔ဆက္လိုက္ရင္ ပင္စည္ ကို ေရာက္မယ္ ပင္စည္




က ေန ဆက္ေလ႕လာ ရင္ အျမစ္ဆီ ကို ေနာက္ဆံုးေရာက္မယ္ ဆိုတဲ႕ အျမင္ပါ။









အခု လက္ရွိ ရွိေနတဲ႕ ေထရ၀ါဒ ဂိုဏ္းရဲ႕ပါဠိပိဋကတ္ ၿပီးေတာ႔ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ရဲ႕ သကၠဋပိဋကတ္ ကို ဘာသာျပန္




ဆိုထားတဲ႕ တိဗက္ပိဋကတ္ တရုပ္ပိဋကတ္ မြန္ဂိုလီးယားပိဋကတ္ စသျဖင္႔ ေတြဟာ အကိုင္းအခက္ေတြလို႔ သေဘာထား




လိုက္ရင္ ဒီ အကိုင္းအခက္ေတြ အားလံုး ဆံုဆည္းရာ မူလပင္စည္သဖြယ္ ျဖစ္တဲ႕ ေရွးအက်ဆံုး ပိဋကတ္တစ္ခု ရွိေနမယ္။




ဒီ ေရွးအက်ဆံုး ပိဋကတ္တစ္ခု ဟာ အျမစ္သဖြယ္ျဖစ္တဲ႕ ရွင္ေတာ္ဗုဒၶရဲ႕ တိုက္ရိုက္ သြန္သင္ဆံုးမခ်က္ေတြကေန ျဖစ္ေပၚ




လာတာပဲ ျဖစ္ရမယ္လို႔ ပညာရွင္အမ်ား က သစ္ပင္မိုဒယ္ ကို လက္ခံၿပီး ဒီ ပိဋကတ္ ကို ေတြ႕လိမ္႔ႏိုး နဲ႔ ရွာေဖြခဲ႕ ၾကတာ




ျဖစ္ပါတယ္။














ဒါဆိုရင္ အခု ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ႔တဲ႕ ဂႏၶာရီဗုဒၶဘာသာပိဋကတ္က်မ္းစာ ေတြဟာ ဒီ သစ္ပင္မိုဒယ္အရ ပင္စည္သဖြယ္ မူလ




ပိဋကတ္မ်ား ျဖစ္ေနေလေရာ႕လား။ ပညာရွင္ေတြ ဟာ ဂႏၶာရီဗုဒၶဘာသာပိဋကတ္က်မ္းစာ ေတြ ကို ေစ႕ေစ႕ငုငု ေလ႕လာ




ၾကည္႔တဲ႔ အခါ သူတို႔ ေမွ်ာ္လင္႕ သလို ဒါဟာ ပင္စည္သဖြယ္မူလပိဋကတ္ မဟုတ္တဲ႕ အျပင္ ဗုဒၶစာေပ ရဲ႕ သမိုင္းဟာ




သူတို႔ ေတြးထင္ထားတဲ႕ သစ္ပင္မိုဒယ္ နဲ႕ လဲ အံမ၀င္ဘူး ဆိုတာ ေတြ႕ခဲ႕ၾကပါတယ္။












ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာ ပိဋကတ္စာေပဟာ တစ္ခုတည္းေသာ မူလရင္းျမစ္ က ေန ဆင္းသက္ျဖာထြက္ၿပီးေတာ႔ ပိဋကတ္စာေပ




အသီးသီး ျဖစ္ထြန္းေပၚေပါက္လာတယ္ ဆိုတဲ႕ အႏုမာန အယူအဆ ကို မွားမွန္း သေဘာေပါက္လာၾက ပါတယ္။ အတိတ္




သမိုင္း ကို ေျပာင္းျပန္ဆန္တက္ၿပီး ေလ႕လာတဲ႕ အခါ ေမွ်ာ္လင္႔ထားသလို တစ္ခုတည္းေသာ မူလရင္းျမစ္ ပိဋကတ္ ကို




မေတြ႕ရပဲ ရင္းျမစ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ကေန စတင္လာတဲ႕ ပိဋကတ္စာေပအသီးသီး ရဲ႕ အျပန္အလွန္ ယွက္ႏြယ္ ဆက္သြယ္ေနမႈ




ကို ပဲ ေတြ႕ရပါေတာ႔တယ္။









အကိုင္းအခက္ေတြ အခ်င္းခ်င္းလိမ္ယွက္ေထြးရႈပ္ေနတဲ႕ ၿခံဳေတာပမာ ဒါမွမဟုတ္ ျမစ္သိမ္ျမစ္မႊာ ျမစ္လက္တက္ေပါင္း




မ်ားစြာ ယွက္ႏြယ္ဆက္သြယ္ေနတဲ႔ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚတစ္ခုပမာ ပဲ ပိဋကတ္စာေပအသီးသီး ဟာ ဆက္သြယ္ေနၾကတာမို႕




တစ္ခုတည္းေသာ မူလရင္းျမစ္ ပိဋကတ္ အႏုမာန ကို ေနာက္ဆံုးေျမျမဳပ္သၿဂၤ ိဳဟ္ လိုက္ရပါေတာ႔တယ္။ အခု လက္ရွိ




ရွိေနတဲ႕ ေထရ၀ါဒ ဂိုဏ္းရဲ႕ပါဠိပိဋကတ္ ၿပီးေတာ႔ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ရဲ႕ သကၠဋပိဋကတ္ ကို ဘာသာျပန္ ဆိုထားတဲ႕




တိဗက္ပိဋကတ္ တရုပ္ပိဋကတ္ မြန္ဂိုလီးယားပိဋကတ္ စသျဖင္႔ ေတြဟာ ဘယ္ဟာက မွ မူလပိဋကတ္ ျဖစ္တယ္လို႔




မေျပာႏိုင္ေတာ႔ လို႔ ပါပဲ။









ဒီလို အေျခအေန မွာ ဗုဒၶဘာသာ ဂိုဏ္းအသီးသီးဟာ




ဘယ္သူ႕ ကို မွ ဘယ္သူ တစ္မူးပိုမသာသင္႔တဲ႔




အေျခအေနပါပဲ။ ေရွးဦး ဗုဒၶ၀ါဒ ဟာ အာဂုံေဆာင္




ဓမၼအစဥ္အလာ (Oral Tradition) တစ္ခု သာ ျဖစ္ၿပီး




ပိဋကတ္စာေပ မွန္သမွ်ရဲ႕ အစ ကို ေျခရာေကာက္




တာေတြ ဟာ ဒီလိုပဲ သမိုင္းအခ်ိဳးအေကြ႕တစ္ေနရာမွာ




ေ၀ေ၀၀ါး၀ါး ရပ္တန္႕ သြားရတာ မဆန္းဘူး လို႕




ေဒါက္တာ ေဆာ္လမြန္ က ဆိုပါတယ္။ ဒီ သမိုင္း ရဲ႕




အခ်ိဳးအေကြ႕တစ္ေနရာမွာ ရဟန္းေတာ္ေတြ ဟာ




ရွင္ေတာ္ဗုဒၶရဲ႕ တရားေတာ္ေတြ ကို အာဂုံေဆာင္




ထိန္းသိမ္းလာရာ က ေန ပိုလို႕ ခိုင္ၿမဲတည္တံ႕ႏိုင္တဲ႕




စာေပမွတ္တမ္းအသြင္ ကို ကူးေျပာင္းခဲ႕ ၾကတဲ႕ ကာလ




ဟာ ထူးျခားတဲ႕ အေျပာင္းအလဲ တစ္ခု ျဖစ္ၿပီး ပိဋကတ္




စာေပ မွန္သမွ်ရဲ႕ အစ လို႕ လဲ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။
























ေထရ၀ါဒအစဥ္အလာရဲ႕ အဆိုအရ ပါဠိပိဋကတ္ ကို ဘီစီ (၁) ရာစုခန္႔မွာ သီဟိုဠ္မွာ ေပထက္အကၡရာတင္ခဲ႕ တယ္လို႔ ဆို




ေသာ္လဲ ဒီကေန႔ အထိ အေစာဆံုးရွာေဖြေတြ႕ရွိထားတဲ႕ ပါဠိပိဋကတ္ လက္ေရးမူ ေတြ ဟာ ေအဒီ (၈) ရာစုထက္ မေစာ




ပါဘူး။ အခု ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ႔တဲ႕ ဂႏၶာရီဗုဒၶဘာသာပိဋကတ္က်မ္းစာ ေတြဟာ ဘီစီ (၁) ရာစုခန္႔မွာ ေရးသားခဲ႕တယ္လို႕




သိရၿပီျဖစ္တဲ႕ အတြက္ ပါဠိပိဋကတ္ ကို ဘီစီ (၁) ရာစုခန္႔မွာ သီဟိုဠ္မွာ ေပထက္အကၡရာတင္ခဲ႕ တယ္ဆိုတဲ႕ ေထရ၀ါဒ




အစဥ္အလာရဲ႕ အဆို ဟာ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိ ပါတယ္။ အိႏၵိယ ရဲ႕ ေနရာေဒသတစ္ခုမွာ စာေရးသားျခင္းအတတ္ ကို က်င္႔ သံုး




ေနၾကၿပီဆို အျခားေနရာေဒသေတြ မွာ လဲ ေခတ္ၿပိဳင္အေရးအသား နဲ႕ စာေပမွတ္တမ္းတင္မႈေတြ ရွိေနမွာ အမွန္ပါပဲ။









တကယ္လို႕ တစ္ခုတည္းေသာ မူလရင္းျမစ္ ပိဋကတ္ ကိုသာ ရွာေဖြေတြ႕ခဲ႕မယ္ဆိုရင္ အာဂံုေဆာင္ရာကေန စာေပ




အေရး အသားအျဖစ္ စတင္မွတ္တမ္းတင္တဲ႕ ကာလ မွာ ပဲ ရွာေတြ႕ ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ဒါေၾကာင္႔လဲ ဗုဒၶစာေပ ပညာရွင္




ေတြ ဟာ ေရွးအက်ဆံုး အေရးအသား ျဖစ္တဲ႕ ဂႏၶာရီဗုဒၶဘာသာပိဋကတ္က်မ္းစာ ေတြ ကို ေတြ႕ရွိခဲ႕ခ်ိန္မွာ ဒါဟာ မူလ




ပိဋကတ္မ်ား ျဖစ္ေလမလား ရယ္လို႔ ေတြးထင္ခဲ႕ၾကတာ ျဖစ္တယ္။ ပညာရွင္ေတြ အသံုးျပဳတဲ႕ နည္းကေတာ႕ ဂႏၶာရီ










ဗုဒၶဘာသာ ပိဋကတ္က်မ္းစာ ေတြ ကို ပါဠိ သကၠဋ တိဗက္ တရုပ္ စတဲ႔ ပိဋကတ္မူေတြ နဲ႔ တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆး ႏိုင္းယွဥ္




ၾကည္႔ တဲ႔နည္းပါပဲ။ ဒီလို ႏိုင္းယွဥ္ၾကည္႔ခဲ႕လို႕ ရွိခဲ႕ၿပီး ပိဋကတ္မူေတြ နဲ႔ အမ်ားဆံုးတူညီေနတဲ႔ အပိုင္း ဟာ မူလပိဋကတ္




ျဖစ္ၿပီး ဒီ ပိဋကတ္ ကို ဂႏၶာရီဗုဒၶဘာသာပိဋကတ္က်မ္းစာေတြထဲ မွာ ရွာေတြ႕ႏိုင္လိမ္႔မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင္႔ခဲၾကတာပဲျဖစ္တယ္။









ဒါေပမဲ႔ ေမွ်ာ္လင္႔တဲ႔အတိုင္း အေျဖကထြက္မလာပဲ အထင္နဲ႔ အျမင္လြဲခဲ႕ပါတယ္။ ေဆာ္လမြန္ က ဥပမာတစ္ခု ထုတ္ျပ




တယ္။ ဂႏၶာရီဗုဒၶဘာသာပိဋကတ္က်မ္းစာ မွာ ပါတယ္ ခဂၢ၀ိသာဏသုတ္ ကို ပါဠိ သကၠဋ တိဗက္ တရုပ္ စတဲ႔ ပိဋကတ္မူ




ေတြ နဲ႔ တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆး ႏိုင္းယွဥ္ၾကည္႔တဲ႕ အခါ ထူးျခားခ်က္ေတြ ကို ေတြ႕ လာရတယ္။









ဂႏၶာရီဗုဒၶဘာသာပိဋကတ္က်မ္းစာ မွာ ပါတယ္ “ခဂၢ၀ိသာဏသုတ္” ဟာ အစီအစဥ္နဲ႔ သုတ္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပံု အရ




ေထရ၀ါဒ ပါဠိပိဋကတ္ လာ ခဂၢ၀ိသာဏသုတ္ ရဲ႕ အစီအစဥ္နဲ႔ သုတ္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပံုနဲ႔ ဆင္တူတာကို ေတြ႕ ရပါ




တယ္။ ဒါေပမဲ႔လဲ အထဲမွာ ပါ၀င္ေနတဲ႕ စာသားေတြ နဲ႔ ေ၀ါဟာရေတြ က သကၠဋ ပိဋကတ္ ရဲ႕ ခဂၢ၀ိသာဏသုတ္ နဲ႔ သြားၿပီး




တူညီ ေနတာ ကို ေတြ႕ ရပါတယ္။ ဒီေတာ႔ ဂႏၶာရီပိဋကတ္ဟာ ပါဠိပိဋကတ္နဲ႔ ပိုနီးစပ္သလား သကၠဋ ပိဋကတ္ နဲ႕ ပို နီးစပ္




သလား အျပတ္ ဆုံးျဖတ္လို႔ မရႏိုင္ တဲ႔ အသြင္ ကို ေဆာင္ေနပါတယ္ လို႔ ေဆာ္လမြန္ က ေျပာပါတယ္။
















အတိအက်ေျပာရရင္ေတာ႔ ဂႏၶာရီပိဋကတ္ဟာ ပါဠိပိဋကတ္ သကၠဋ ပိဋကတ္ ႏွစ္ခုလံုး နဲ႕ တစ္မ်ိဳးစီ ဆင္တူ နီးစပ္တယ္




လို႔ ပဲ ဆိုႏိုင္ပါလိမ္႔မယ္။ ေနာက္ထပ္ သုတၱန္ အမ်ားအျပား ကို တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးၾကည္႔တဲ႕ အခါ မွာ လဲ အလားတူပဲ ျဖစ္




ေနတာ ကို ေတြ႕ လာရေတာ႔ ေနာက္ဆံုး ပညာရွင္ေတြ ေကာက္ခ်က္ဆြဲ လိုက္တာကေတာ႔ ဂႏၶာရီပိဋကတ္ဟာ ပါဠိ




ပိဋကတ္ သကၠဋ ပိဋကတ္ ေတြ ထက္ ေစာၿပီး အရင္ ရွိေနႏွင္႔တဲ႔ မူလရင္းျမစ္ ပိဋကတ္မဟုတ္ပဲ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ သမိုင္းရဲ႕




အံ၀ွက္ထဲ မွာ ေပ်ာက္ကြယ္ေနခဲ႕တဲ႕ ပါဠိပိဋကတ္ သကၠဋ ပိဋကတ္ ေတြနဲ႕ ေခတ္ၿပိဳင္ ညီေနာင္ ပိဋကတ္ တစ္ခုသာ




ျဖစ္လိမ္႔မယ္လို႕ ယူဆခဲ႕ ၾကပါေတာ႔တယ္။









ဒီ ေတြ႕ရွိခ်က္နဲ႕ အတူ ဗုဒၶစာေပပညာရွင္ေတြ ဟာ မူလရင္းျမစ္ ပိဋကတ္ တစ္ခု ကို ဆုပ္ဆုပ္ကိုင္ကိုင္ ရွာေဖြ ေတြ႕ ႏိုင္




လိမ္႔မယ္ဆိုတဲ႕ ေမွ်ာ္လင္႔ခ်က္ ကို အၿပီးတိုင္စြန္႔ခဲ႕ၾကပါေတာ႔တယ္။ မူလရင္းျမစ္ ပိဋကတ္တစ္ခု ရွိခဲ႔မယ္ဆိုလဲ ေရွးဦး




အာဂံုေဆာင္ ကာလ မွာ ရွိခဲ႔တာပဲ ျဖစ္မယ္။ရုပ္၀တၱဳစာေပအမွတ္အသား အသြင္နဲ႕ေတာ႔ ဘယ္အခါ မွမေတြ႕ႏိုင္ေတာ႔ဘူး




လို႕ သာ ေကာက္ခ်က္ခ်ခဲ႕ ၾက ပါေတာ႕တယ္။




သူတို႕ ေတြ႕ရွိခဲ႔တဲ႔ အခ်က္ ကေတာ႕ ဘီစီ (၁) ရာစု မွာ ပါဠိပိဋကတ္နဲ႔ အၿပိဳင္ အျခားဘာသာစကားတစ္ခုနဲ႕ ပိဋကတ္




တစ္ခုက အိႏၵိယျပည္ရဲ႕ အျခားေနရာေဒသ တစ္ခုမွာ ရွိေနခဲ႕တာျဖစ္တယ္ဆိုတဲ႔ အခ်က္ပါပဲ။ ၀ါရွင္တန္တကၠသိုလ္ က




သကၠဋစာေပ ပါေမာကၡ ေကာလက္ ေကာက္စ္ ( Collett Cox) ရဲ႕ မွတ္ခ်က္က ေတာ႔ လက္ရွိ ပိဋကတ္ႏွစ္ခု ရွာေတြ႕ ရင္




ဘီစီ (၁) ရာစု မွာ ပါဠိပိဋကတ္နဲ႔ အၿပိဳင္ အျခားဘာသာစကားေတြနဲ႕ အျခားေသာ ပိဋကတ္ ေတြ ရွိေနႏိုင္တယ္ လို႔




ဆိုပါတယ္။ ၁၈၉၂ ခုႏွစ္ ကတည္းက ဂႏၶာရီ ဘာသာစကားနဲ႕ ေရးသားထားတဲ႔ ဓမၼပဒ လက္ေရးမူ တစ္ခု ကို ရွာေဖြေတြ႕




ရွိၿပီးလဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အိႏၵိယ မွာ စာအေရးအသား စတင္ေပၚေပါက္ခ်ိန္ကစလို႔ ယဥ္ေက်းမႈ ထြန္းကား တဲ႔ တိုင္း ေဒသေတြ




အားလံုးမွာ ဒီလို အလားတူ သာသာကြဲေတြနဲ႕ မွတ္တမ္းတင္ထားၾကမဲ႕ ပိဋကတ္ေတာ္မူကြဲ ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနႏိုင္မယ္




လို႔ လဲ ေကာက္စ္ က မွန္းဆခဲ႕ ပါတယ္။










ဒီေတာ႔ ဒီ အခ်က္ က ဘာကိုညြန္ျပေနသလဲ။ ဗုဒၶ၀ါဒ ဟာ အစကတည္း က ရင္းျမစ္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ေဒသ အသီးသီးမွာ




ဆရာစဥ္သမားစဥ္ အဆက္ဆက္နဲ႕ အသီးသီး ရွိေနႏိုင္ၿပီး ဒီ ဆရာစဥ္သမားစဥ္ ေတြ အားလံုး ရဲ႕ မူလရင္းျမစ္ဟာလဲ




ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ ရဲ႕ သင္ၾကားခ်က္ေတြ ပဲ ျဖစ္လိမ္႔မယ္။ ေခတ္ၿပိဳင္ ဂ်ိန္းဘာသာဆိုင္ရာစာေပမွတ္တမ္းေတြ မွာ လဲ ဒီသေဘာ




မ်ိဳး ေဖၚျပထာတာကို ေတြ႕ ရတယ္။ ရွင္သာရိပုတၱရာ ရွင္အာနႏၵာ စတဲ႔ ဗုဒၶရဲ႕ သာ၀ကႀကီးေတြ ကို သီးျခား သမဏ




အစုအဖြဲ႕ ေတြ ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အျဖစ္ ေရးသား မွတ္တမ္းတင္ခဲ႕ တာ ေတြ ရွိပါတယ္။









ကမၻာ႕ထိပ္သီး ပါဠိစာေပပညာရွင္ ျဖစ္တဲ႕ ေအာ္စကာ ဖြန္ ဟိုင္ႏ်ဴဘား ( Oskar von Hinuber) က ဘယ္ ပါဠိစာေပ




ပညာရွင္ မွ မူလရင္းျမစ္ပိဋကတ္ေတာ္ တစ္ခုရွိ ခဲ႕မယ္ဆိုတဲ႕ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္အႏုမာန မရွိၾကေတာ႕ဘူး လို႕ ဆိုပါ




တယ္။ ဟိုင္ႏ်ဴဘား ရဲ႕ အျမင္အရ ဆိုရင္ ပါဠိပိဋကတ္မွာ ေဖၚျပထားတဲ႕ ပထမသဂၤါယနာပြဲ ဟာ ေရွးဦးသံဃာအဖြဲ႕အစည္း




အတြင္းမွာ အတြင္းပဋိပကၡမ်ား အားၿပိဳင္မႈ မ်ား ရွိေနႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဓမၼ၀ါဒေတြ အားမေကာင္းခင္ ဓမၼ နဲ႔ ၀ိနယ




ကို ထိန္းသိမ္းေစာင္႔ေရွာက္ဖို႔ အတြက္ ပထမသဂၤါယနာပြဲကို က်င္းပခဲ႕ရတာလို႔ ဆိုတဲ႕အတြက္ အယူအဆေရးရာပိုင္း မွာ




အျမင္ မတူညီမႈေတြ ရွိႏိုင္တယ္လို႔လဲ ယူဆရပါတယ္။











ပထမသဂၤါယနာပြဲ မွာ ပါ၀င္ၾကမဲ႕ ရဟန္းေတာ္ ၅၀၀ ကလြဲလို႔ က်န္တဲ႕ ရဟန္းေတြ အားလံုး ကို (သံဃကံ ပ်က္မွာစိုးတဲ႕




အတြက္) ရာဇၿဂိဳဟ္ျပည္ က ေန မင္းအာဏာ နဲ႔ ႏွင္ခဲ႕တာ ကလဲ စိတ္၀င္စားဖို႕ ေကာင္းတဲ႔ အျဖစ္အပ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။




(၄၅) ႏွစ္ပတ္လံုး ဗုဒၶေဟာၾကားခဲ႕သမွ်တရား အကုန္လံုး ကို ရဟန္းေတာ္ ၅၀၀ က အသိအမွတ္ျပဳ ျခင္း ျဖစ္ႏိုင္မျဖစ္ႏိုင္




ဆိုတာ ကို လဲ စဥ္းစားစရာ အျဖစ္ ဟိုင္ႏ်ဴဘား က တင္ျပပါတယ္။ ပထမသဂၤါယနာပြဲ အၿပီး ၀ါကၽြတ္ခ်ိန္မွာ ဒကၡိဏဂီရိ




ဇနပုဒ္ကေန ရာဇၿဂိဳဟ္ ကို ေနာက္ပါ ရဟန္း ေတြ နဲ႔ အတူ ေရာက္လာတဲ႕ အရွင္ပုရာဏ က သဂၤါယနာတင္ထားတဲ႕ ဓမၼ




၀ိနယ တို႕ ကို မေလ႕လာႏိုင္ေတာ႔ပဲ မိမိ ဘာသာ မိမိ ဘုရားရွင္ထံ က ၾကားသိခဲ႕ ရတဲ႕ အတိုင္း ေဆာင္မယ္ေျပာဆိုျခင္း




ကို ေထာက္ရင္ ပါဠိပိဋကတ္အျပင္ အျခား အျခားေသာ ဘာသာစကားမ်ားနဲ႕ အာဂုံေဆာင္ထားတဲ႕ ပိဋကတ္ေတြ လဲ




ရွိႏိုင္တယ္လို႔ ယူဆစရာ ရွိပါတယ္။













ဒီ အျဖစ္အပ်က္ေလး က အလြန္ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြ ကိုယ္တိုင္ က ေရွးအခါ ကာလ ကတည္းက




ဗုဒၶဘာသာမွာ ေဒသ အလိုက္ ဆရာ အလိုက္ ဂိုဏ္းကြဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိေနႏိုင္ေၾကာင္း လက္ခံထားၾကတယ္ ဆိုတာ ကို ေဖၚျပ




ေနတယ္လို႔ ဟင္ႏ်ဴးဘား က ဆိုပါတယ္။ ဘာသာေရးမွာ ေတာ႔ ဂိုဏ္းဂဏအစြဲ ဆိုတာ ရွိပါတယ္ ကိုယ္႕ဂိုဏ္းက က်မ္းစာ




က မွ အစစ္ဆံုး အမွန္ဆံုး လို႕ ယံုၾကည္တတ္ၾကတာ သဘာ၀ပါပဲ။ ဒါမွလဲ ဒီက်မ္းစာေတြ ဟာ အားကိုးေလာက္ တယ္ လို႕




ဘာသာ၀င္ေတြ က လက္ခံၾကမွာ ျဖစ္လို႔ပါပဲ။ ဒီလို ယူဆ လိုက္တဲ႕ အခါ မွာ အျခားဂိုဏ္းေတြ ရဲ႕ ပိဋကတ္ က်မ္းစာေတြ




က အတုအေယာင္ေတြ ျပင္ဆင္သြတ္သြင္းခ်က္ေတြ အမွားေတြ အျဖစ္လဲ ဆိုၾကမွာ ပါပဲ။

























တကယ္ေတာ႔ သမိုင္းေလ႕လာမႈေတြ က ေဖၚျပေနတဲ႔




အမွန္တရား က ေတာ႔ ဒီ ပိဋကတ္စာေပေတြ ဟာ




နတ္ေရကန္ထဲ က ထြက္ေပၚလာသလို ဘြားကနဲ




ျဖစ္ေပၚတည္ရွိလာတာ မ်ိဳးမဟုတ္ပဲ ေခတ္ အဆက္




ဆက္ အထပ္ထပ္ ေရးသားစုေဆာင္းခဲ႕ ၾကတဲ႔ စာေပ




အစု အေ၀း ေတြ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သမိုင္း ရဲ႕ အလွည္႔




အေျပာင္းမ်ိဳးစံု ကို ျဖတ္သန္းၿပီးမွ ေပၚေပါက္ လာတဲ႔




စာေပ ေတြ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာေရး အဖြဲ႕အစည္း




ေတြ အေနနဲ႕ ကေတာ႔ သမိုင္းျဖစ္စဥ္ ကို မ်က္ကြယ္ျပဳ




လို႕ မိမိ ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ ပိဋကတ္ ကိုပဲ အေကာင္းဆံုး လို႔




ျမင္တတ္ၾကတာ ဓမၼတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ႕လဲ




ဗုဒၶဘာသာ စာေပ ရဲ႕ သမိုင္း က ေနာက္ဆံုး မွာ




ညႊန္ျပေနတဲ႕ အမွန္တရားက ေတာ႔ ဒီလို ပကတိ




သန္႕စင္ၿပီး လူသားတို႕ ရဲ႕ ဖန္တီးမႈေတြ နဲ႔ ကင္းတဲ႕




မူလ ပိဋကတ္တစ္ခု ဆိုတာ ဟာ စိတ္ကူးယဥ္ အိပ္မက္




တစ္ခု ပဲ ျဖစ္တယ္ လို႔ စတန္းဖို႕ဒ္ တကၠသိုလ္ က




ဘာသာေရး စာေပ ပါေမာကၡ ေပါလ္ ဟာရစ္ဆန္ (Paul




Harrison) က ဆိုပါတယ္။




ေရွးေဟာင္း ပိဋကတ္စာေပေတြ ကို ဘာသာျပန္ေနတဲ႔ ပါေမာကၡ ဟာရစ္ဆန္ က ဘာသာျပန္လုပ္ငန္းရဲ႕ အခက္အခဲ ကို




လဲ ရွင္းျပတယ္။ ဘာသာျပန္သူေတြဟာ မူကြဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေနတဲ႕ လက္ေရးမူေတြကို တိုက္ဆိုင္ၿပီး အပိုေတြကို ဖယ္ထုတ္




ရင္ စစ္မွန္တဲ႔ အတြင္းသား အေၾကာင္းအရာ က က်ဥ္းသထက္က်ဥ္းလာမယ္ ေနာက္ဆံုး ဘာမွထပ္ၿပီး ထုတ္ပယ္စရာ မလို




ေတာ႔တဲ႕ အေျခအေန ကို ေရာက္ရင္ ဒါဟာ မူလနဲ႕ အနီးစပ္ဆံုး မူပဲ ျဖစ္မယ္လို႔ ယူဆၿပီးေတာ႔ အလုပ္လုပ္ၾကပါတယ္။




ဒါေပမဲ႕ အလုပ္လုပ္ရင္းေတြ႕ ရွိလာရတာကေတာ႔ ပို၍ ပို၍ ကြဲျပားမႈေတြ ပဲ ျဖစ္ပါသတဲ႕။









ပါေမာကၡ ဟာရစ္ဆန္ ရဲ႕ အလိုအရ ဆိုရင္ ဒီလို မတူကြဲျပား ေ၀၀ါးတဲ႕ အေျခအေနကို ေတြ႕ ရတာ ကိုက ဗုဒၶဓမၼ က ညႊန္ျပ




ေနတဲ႕ အနတၱ အသာရ သုညတ သေဘာတရားေတြ ပါပဲ။ လူ ရဲ႕ အတြင္းစိတ္ထဲ မွာ ခိုင္မာတဲ႕ စစ္မွန္တဲ႕ သန္႕စင္တဲ႔




ထူးျခားတဲ႕ တစ္သီးတစ္သန္႔ျဖစ္တဲ႕ အတၱ ကို စြဲေနတယ္။ မိမိ ရဲ႕ ပိဋကတ္ က လဲ ခိုင္မာတဲ႕ စစ္မွန္တဲ႕ သန္႕စင္တဲ႔




ထူးျခားတဲ႕ တစ္သီးတစ္သန္႔ျဖစ္တဲ႕ အတၱ လိုပဲ တစ္ခုတည္း စစ္စစ္မွန္မွန္ ကို ရွိရမယ္လို႔ အထင္ေရာက္ေနပါတယ္။




သမိုင္း က ျပတဲ႔ အမွန္တရားကေတာ႔ ဒီလို အတၱနဲ႕တူတဲ႕ မူလပိဋကတ္တစ္ခု မရွိဘူး ဆိုတာပဲ ျဖစ္တယ္ လို႔ ဟာရစ္ဆန္




က သံုးသပ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ႕ လဲ လူ႕စိတ္သဘာ၀မွာ အတၱအစြဲ က အႏုသယ အေနနဲ႔ ကပ္ၿငိေန ေတာ႔ ဒီ အစြဲ ကို ခၽြတ္ရ




အေတာ္ခက္ပါတယ္။









အရင္က သစ္ပင္မိုဒယ္ ကို လက္ခံခဲ႕ ၾကတဲ႕ ပညာရွင္ေတြ ဟာ အတိတ္က ေန အနာဂတ္ ကို ပိဋကတ္စာေပ စီးဆင္းတဲ႔




ေထာင္လိုက္တစ္လမ္းသြား ျဖစ္စဥ္ (One-way vertical Influences) ေတြ ကိုပဲ ေတြးခဲ႕ ၾကတယ္။ ေခတ္ၿပိဳင္ရွိေနတဲ႔




ဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္းေတြ အခ်င္းခ်င္း အလ်ားလိုက္ အျပန္ အလွန္ လႊမ္းမိုးဆက္သြယ္မႈ ျဖစ္စဥ္ (Cross-Horizontal




Influences) ေတြ ကိုေတာ႔ ထည္႔တြက္ပံု မရဘူးလို႕ ဟာရစ္ဆန္ က သံုးသပ္ပါတယ္။ ဒါအျပင္ ပိဋကတ္စာေပ မူ




အသီးသီး က ေန ကူးေရးၾကတဲ႔ အခါ မရည္ရြယ္ပဲ နဲ႕ မူသစ္ေတြ ဖန္တီးေနမိတတ္တာေတြ လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ သူ က




ဆိုပါတယ္။















ဒါေၾကာင္႕ ေရွးေဟာင္း ပိဋကတ္လက္ေရးမူေတြ ကို ေလ႔လာတဲ႔ အခါ ပိုေစာတာ နည္းနည္းေနာက္က်တာ လို႔ေတာ႕ရွိႏိုင္




တယ္။ ဘီစီ (၂) ရာစု က ဂႏၶာရီ ပိဋကတ္လက္ေရးမူေတြ က ေအဒီ (၁၈) ရာစု သီဟိုဠ္ ပိဋကတ္ လက္ေရးမူေတြ ေတာ႔ ပို




ေရွးက်လို႔ ေရွးဦး ဗုဒၶ၀ါဒ ကို ပိုလို႔ ထြန္းလင္းျပႏိုင္မယ္လို႔ ပဲ ေျပာလို႔ရမယ္ တစ္စံုတစ္ခုေသာ ပိဋကတ္လက္ေရးမူ ကို ပဲ




မူလ ပိဋကတ္ ျဖစ္ပါတယ္လို႔ ေျပာဖို႕ ခိုင္မာတဲ႕ အေထာက္အထားမရွိဘူးလို႔ ဟာရစ္ဆန္က ေထာက္ျပပါတယ္။ သမိုင္းကို




ဆန္တက္လို႔ အတိတ္ကို ျပန္သြားတဲ႕အခါ မဟာယာန နဲ႔ မဟာယာနမဟုတ္တဲ႕ ဂိုဏ္းေတြ ရဲ႕ အၾကားမွာ အနားသတ္




ခြဲျခားထားတဲ႕ မ်ဥ္းေၾကာင္းဟာ ေ၀၀ါးသထက္ ေ၀၀ါးလို႔ သြားပါတယ္။ မဟာယာနမဟုတ္တဲ႕ ဂိုဏ္းေတြ ရဲ႕ အၾကားမွာ လဲ




အျပန္အလွန္ လႊမ္းမိုးမႈေတြ ကူးစက္မႈေတြ အယူ၀ါဒ ဆင္တူမႈေတြ ေတြ႕လာရလို႔ ဗုဒၶစာေပ ရဲ႕ သမိုင္းဟာ ေလွႀကီးထိုး




ရိုးရိုး မဟုတ္ဘူး ပဲ ရႈပ္ေထြးေပြလီတဲ႔အသြင္ရွိတယ္ ဆိုတာ ေတြ႕ရပါလိမ္႔မယ္။









တကယ္ေတာ႔ ရွင္ေတာ္ ဗုဒၶ ကိုယ္တိုင္က မိမိ ရဲ႕




သြန္သင္ဆံုးမခ်က္ေတြ ကို လူသားအားလံုး အတြက္




ရည္စူးခဲ႕တာပဲ ျဖစ္လို႔ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး ေဒသတစ္ခု




ဘာသာစကားတစ္ခု ရဲ႕ ေဘာင္ထဲ မွာ အေသခ်ဳပ္ေႏွာင္




ထားခ်င္တဲ႔ ဆႏၵမ်ိဳးမရွိခဲ႕ပါဘူး။ ေကာသလတိုင္း




မဂဓတိုင္း နဲ႕ အိႏၵိယျပည္ အေရွ႕ပိုင္းတစ္ခြင္ မွာ




သာသနာျပဳခဲ႕စဥ္မွာ ဆိုင္ရာေဒသနဲ႕ သင္႔ေလွ်ာ္တဲ႕




ေဒသိယဘာသာ စကားေတြ (Dialects) ကို သံုးၿပီး




ေျပာခဲ႕မွာ အမွန္ပါပဲ။ ေရွးဦး သံဃာ အဖြဲ႕အစည္း ကလဲ




ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ မရွိပဲ လြတ္လပ္စြာ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ႕




ေရႊ႕လွ်ား သံဃာ အဖြဲ႕အစည္း မ်ိဳး ျဖစ္ဟန္တူပါတယ္။




ရဟန္းေတာ္ေတြ ဟာ မိမိ တို႕ ဥပနိႆယျပဳ ရမဲ႕




ဆရာတစ္ဆူဆူ ထံ မွာ ၀န္းရံ လို႔ ၀ိနည္းေတာ္ အတိုင္း




က်င္႔သံုးေနထိုင္ၾကၿပီး ဒုကၡလြတ္ေျမာက္ေရး တရားေတြ




အားထုတ္ ခဲ႕ ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။














ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ ကိုယ္တိုင္လဲ မိမိ ရဲ႕ သြန္သင္ခ်က္ေတြ အသြင္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ေနရာေဒသအသီးသီးမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕ ေရာက္ရွိေန လိမ္႔




မယ္ ဆိုတာ ႀကိဳတင္ျမင္ခဲ႕ ဟန္တူပါတယ္။ ပါဠိပိဋကတ္ အဂၤုတၱရနိကာယ္ စတုကၠနိပါက္မွာ ပါရွိတဲ႕ မဟာပေဒသ တရား




(၄) ပါး အရ ဆုိရင္ ေပၚေပါက္လာေသာ တရားသစ္ဟူသမွ်ကို ခ်က္ခ်င္း လက္ခံျခင္း ျငင္းပယ္ျခင္းမျပဳပဲ ဘုရားရွင္ေဟာ




ေတာ္ မူခဲ႔ၿပီးေသာ ဓမၼ၀ိနယ ပိဋကတ္မ်ားတြင္ သြတ္သြင္းတိုက္ဆိုင္စစ္ေဆးၾကည္႔ၿပီးမွ လက္ခံျခင္း ျငင္းပယ္ျခင္း ျပဳၾကရန္




ေဟာၾကားခ်က္ ရွိတာ ကို ေထာက္လို႕ ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ ဟာ ပိဋကတ္စာေပ နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေတာ္ေတာ္ေလး လစ္ဘရယ္




ျဖစ္သူလို႔ ျမင္ရပါတယ္။ စာေပ ရဲ႕ ၏ သည္ မေရြ႕ ဆိုတာထက္ စာေပ က ေပးတဲ႔ သင္ၾကားမႈ အႏွစ္သာရ ကိုပဲ ဂရုစိုက္




ေတာ္မူပါတယ္။









ေအဒီ (၈) ရာစုတြင္ ေပၚထြန္းခဲ႕တဲ႕ မဟာယာန ရဟန္းေတာ္ ဒႆနပညာရွင္ သႏၱိေဒ၀ ရဲ႕ သိကၡာသမုစၥယ က်မ္းမွာလဲ




ဘုရားေဟာ (ဗုဒၶ၀စန) ျဖစ္ေၾကာင္း လက္ခံရန္ အေၾကာင္းတရား (၄) ပါးကို ေဖၚျပထားခဲ႕တာကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေတြ႕




ႏိုင္ပါတယ္။




(၁) သစၥာဓမၼကိုညြန္ျပ ျခင္း မိစၦာဓမၼကို ပယ္ရွားျခင္း




(၂) ဓမၼ၀ါဒ ကို သင္ၾကားျခင္း အဓမၼ၀ါဒ ကို မေဟာၾကားျခင္း










(၃) ကိေလသာတရား ေခါင္းပါးေရးကိုညြန္ျပျခင္း ကိေလသာတရား ပြားစီးေရးကို မညြန္ျပျခင္း




(၄) နိဗၺာန္ႏွင္႔ အေလွ်ာ္ျဖစ္ျခင္း သံသရာလည္မႈႏွင္႔ ဆန္႕က်င္ျခင္း









ဒီအခ်က္ က ဂႏၶာရီပိဋကတ္ ရွာေဖြေတြ႕ရွိမႈ မွာ ထင္ရွားလို႔ေနပါတယ္။ မဟာယာန နဲ႔ မဟာယာနမဟုတ္တဲ႕ ဂိုဏ္းေတြ ရဲ႕




စာေပေတြ ကို ဒီမွာ ေရာေထြးၿပီးေတြ႕ ရလို႔ ပါပဲ။ ဒီအခ်က္က ညႊန္ျပေနတာကေတာ႕ ဒီ ပိဋကတ္ေတြ ေရးသားတဲ႔ အခ်ိန္




တုန္းက မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ဟာ သီးျခားဂိုဏ္းတစ္ခု မဟုတ္ေသးပဲ မဟာယာနမဟုတ္တဲ႕ ဂိုဏ္းေတြ ရဲ႕ အတြင္းထဲ




မွာ သေႏၶတည္ ရွိေနခဲ႔မယ္ ဆိုတာ ထင္ရွားေနပါတယ္။ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ က်င္႔ႀကံတဲ႕ ရဟန္းေတြဟာ မဟာယာန




မဟုတ္တဲ႕ ဂိုဏ္းေတြ ရဲ႕ ၀ိနည္းေတြ နဲ႔ အညီ ေနထိုင္ၾကလိမ္႔မယ္လို႔လဲ မွန္းဆႏိုင္ပါတယ္။ ဟာရစ္ဆန္ ရဲ႕ အလိုအရ




ဆိုရင္ ဂႏၶာရီပိဋကတ္ မွာ ပါတဲ႕ မဟာယာနသုတၱန္ေတြဟာ ေတာ္ေတာ္ေလး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္တဲ႔ အဆင္႔ ကို ေရာက္ေန




တာမို႕ ဒီသုတၱန္ေတြ ရဲ႕ အစ ဟာ ဂႏၶာရီပိဋကတ္ ထက္ေတာင္ အလြန္ေရွးက်ႏိုင္ေၾကာင္း ယူဆပါတယ္။



















ေရွးဦး မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ဟာ ပညာရွင္ေတြ




ေတြးထင္ယူဆၾကတာထက္ေတာင္ မ်ားစြာ ေရွးက်




ေပၚေပါက္လာႏိုင္ေပမဲ႕ ဟာရစ္ဆန္ ရဲ႕ အလိုအရ




ဗုဒၶလြန္ၿပီးမွ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ေပၚေပါက္တာ ကို




ေတာ႔ လက္ခံရမယ္လို႔ဆိုပါတယ္။




ေလ႕လာၾကည္႔တဲ႕အခါမွာ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ




သုတၱန္ေတြ ေနာက္မွာ သာ၀ကယာန




လမ္းစဥ္ေရာေနတဲ႔ သုတၱန္ေတြလဲ ရွိတာကို




ၾကည္႔ရျဖင္းအားျဖင္႔ ဒီကာလ ဟာ အယူအျမင္ေတြ




က်င္႕စဥ္ေတြ ေထြျပားစည္ပင္ခ်ိန္




သီးပြင္႔ေ၀ဆာခ်ိန္ျဖစ္မယ္ လို႔မွန္းဆရ ပါတယ္။




အာေသာက မင္းမတိုင္ခင္ အခ်ိန္အထိ ဗုဒၶဘာသာဟာ




လြတ္လပ္စြာ ပြင္႔လန္းေနတဲ႕ ဂိုဏ္းဂဏေပါင္းစံု ရွိ




ေနမယ္လို႔ မွန္းဆရပါတယ္။ ပညာပါရမီတာ လမ္း




သုခ၀တီ လမ္း ဗုဒၶ ကို ကိုးကြယ္တဲ႕ လမ္း အစံု ရွိေနခ်ိန္




ျဖစ္ၿပီးေတာ႔ ဒီ ဂိုဏ္းဂဏေပါင္းစုံ အားလံုး ေပါင္းစည္းမႈ




အျဖစ္ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ေပၚေပါက္လာခဲ႕တာ




ျဖစ္တယ္လို႔ ေကာက္ခ်က္ခ်ၾကပါတယ္။




ဗုဒၶဘာသာသမိုင္း ကို ေလ႕လာၾကည္႔ ရင္ ဂိုဏ္းဂဏေတြ နဲ႕ သူတို႔ အသီးသီးေဆာင္ထားၾကတဲ႕ ပိဋကတ္စာေပေတြ ဟာ




ျမစ္လက္တက္ေတြ ျမစ္မႊာေတြ လို ကြဲထြက္လိုက္ ျပန္ေပါင္းစည္းလိုက္ နဲ႕ ကြန္ယက္သဖြယ္ စီးဆင္းေန တာပဲ ျဖစ္တယ္။




သစ္ပင္လို ဗဟိုခ်က္မ ရင္းျမစ္ တစ္ခုတည္း က မဟုတ္ပဲ ရင္းျမစ္မ်ားစြာ ကေန စီးဆင္းလာတာ မ်ိဳး သာ ျဖစ္ပါတယ္။




မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ေပၚေပါက္လာခဲ႕ တာဟာ ေရွးဦး ဗုဒၶ ဘာသာကို အေျခခံ ဆင္႔ကဲတိုးတက္ လာခဲ႕ေသာ ျဖစ္စဥ္ ရဲ႕




သမိုင္းဆိုင္ရာ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ သမူဟသေဘာ (Historical Cultural Synthesis) သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးေတာ႔




ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ အသြင္မွန္သမွ်ဟာ (၀ိမုတၱိရသ) တစ္ခုတည္းဆီ ကိုပဲ ဦးတည္ေနတာ ကို ပဲ ေတြ႕ရပါေတာ႔တယ္။















အထက္မွာ တင္ျပခဲ႕သလို ပိဋကတ္စာေပ ေတြ ဟာ ေျပာင္းလဲတိုးတက္ၿပီး အခ်င္းခ်င္း လႊမ္းမိုးကူးစက္ ေပါင္းစပ္ မႈေတြ




ရွိခဲ႕ တဲ႔အေျခအေနမွာ ဘယ္သူ႔ ဗုဒၶဘာသာ အမွန္ဆံုးလဲ ဆိုတဲ႕ ေမးခြန္း အတြက္ တစ္ခုတည္းေသာ အေျဖမရွိႏိုင္ပါဘူး။




ဒါေပမဲ႕ ဂိုဏ္းဂဏစြဲ အယူအဆ (Sectarianism) က ဗုဒၶ ရဲ႕ ႏုတ္ျမြက္တရား ကို မိမိတို႔ သာ ပိုင္ဆိုင္တယ္ လို႔ထင္ေနပါ




တယ္။ ပိဋကတ္စာေပ ေတြ ဟာ ေျပာင္းလဲတိုးတက္ အခ်င္းခ်င္း လႊမ္းမိုးကူးစက္ ေပါင္းစပ္ မႈေတြ ျဖစ္ခဲ႕တယ္ ဆိုတာ ဟာ




ျမစ္တစ္ခု စီးဆင္းေနသလိုပါပဲ မိမိ ပိဋကတ္စာေပ ဟာ ျမစ္အညာ ကလား ျမစ္အေၾက ကလား ဒါေတြ အားလံုးေရာစပ္




ေနတာလား မသိႏိုင္ေပမဲ႕ ဂိုဏ္းဂဏစြဲ အယူအဆ သန္သူေတြကေတာ႔ မိမိ ပိဋကတ္စာေပ ဟာ ျမစ္အညာ က အသန္႔စင္




အၾကည္လင္ဆံုး ေရ အျဖစ္ ယူဆၾကတာ ပါပဲ။ ဒီ စြဲလန္းမႈ နဲ႕ ပဲ ပိဋကတ္စာေပေတြ ကို အသက္နဲ႕လဲလို႔




ကာကြယ္ေစာင္႔ေရွာက္ ထိန္းသိမ္းခဲ႔ ၾကတာ ျဖစ္တယ္။









ဘာသာေရး ဂိုဏ္းေတြ က ဗုဒၶ ရဲ႕ ႏုတ္ျမြက္တရား ကို




ေဟာခဲ႕တဲ႕ ၀န္းက်င္ (Context) ကေန ဆြဲထုတ္ၿပီး




စကားလံုး ေ၀ါဟာရ ပညတ္တင္ထားလိုက္ရင္ ၿငိမ္သက္




တည္တံ႕ခိုင္မာ ၿပီး အေျပာင္းအလဲ မရွိေသာ အနက္




အဓိပၸါယ္ ကိုေဆာင္ ေနမယ္ လို႔ ထင္ၾကပါတယ္။ ဥပမာ




ဆိုရရင္ ဗုဒၶရဲ႕ ႏုတ္ျမြက္တရား ကို ရတနာေသတၱာထဲမွာ




ေက်ာက္မ်က္ရတနာကို႕ ထည္႔သိမ္းထားသလို ဒီရတနာ




ေသတၱာကို မ်ိဳးဆက္ တစ္ခုျပီးတစ္ခု ပကတိမေျပာင္းလဲ




ပဲ လက္ဆင္႔ကမ္းသြားႏိုင္ လိမ္႔မယ္ လို႔ထင္ျမင္ၾကပံုပါပဲ။




တကယ္ေတာ႔ ဘာသာ စကား က အလုပ္လုပ္ပံု က




ဒီေလာက္မရိုးစင္းပါဘူး။ သူတို႕ထင္ျမင္သလို ႏွမ္းဆီ




ဟာ ႏွမ္းေစ႕ထဲမွာ ကိန္းၿပီး တည္ရွိေနသလို အနက္




အဓိပၸါယ္ ေတြ ဟာ စကားလံုး ေ၀ါဟာရ ပညတ္ ေတြထဲ




မွာ ပကတိမေျပာင္းလဲ ပဲ ထာ၀ရတည္ေန တာမ်ိဳး




မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာသာစကားရဲ႕ အနက္အဓိပၸါယ္ ေတြ




ဟာ ဆိုင္ရာ ယဥ္ေက်းမႈ ေနာက္ခံ ၀န္းက်င္ သမိုင္းနဲ႔




လူမႈေရး အေျခအေန ေနာက္ခံ ၀န္းက်င္ ေတြ ထဲ မွာ




ႀကီးျပင္းလာရတဲ႕ လူသားေတြ ရဲ႕ စကားလံုး ေ၀ါဟာရ




ပညတ္ေတြ ကို အနက္အဓိပၸါယ္ ဖြင္႔ဆိုခ်က္ ေတြသာ




ျဖစ္တယ္။ ဆိုင္ရာယဥ္ေက်းမႈေနာက္ခံ ၀န္းက်င္




သမိုင္းနဲ႔ လူမႈေရး အေျခအေန ေနာက္ခံ ၀န္းက်င္ ေတြ




ေျပာင္းလဲ ေနသလို အနက္အဓိပၸါယ္ ဖြင္႔ဆိုခ်က္ေတြ




ကလဲ လိုက္ပါေျပာင္းလဲေနမွာ ျဖစ္တယ္။



















ဗုဒၶ ရဲ႕ ႏုတ္ျမြက္တရား ကို ပိဋကတ္စာေပ အျဖစ္မွတ္တမ္းတင္ထားတဲ႔တြက္ ရွင္ေတာ္ဗုဒၶေဟာခဲ႕တဲ႕ တရားေတာ္ေတြ ကို




သိရ တယ္ဆိုတဲ႕ ေက်းဇူးေတာ႕ ရွိတာ အမွန္ပဲ။ ဒါေပမဲ႕ဒီတရားေတြ ရဲ႕ အနက္မွန္ကို သိဖို႕ ကေတာ႕ ဒီတရားေတြ ကို




ေဟာခဲ႕တဲ႕ ဘီစီ (၅) ရာစု ကာလ အိႏၵိယႏိုင္ငံရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ ေနာက္ခံ၀န္းက်င္ သမိုင္းနဲ႔ လူမႈေရး အေျခအေန




ေနာက္ခံ၀န္းက်င္ ေတြ ကို နားလည္ မွသာ ျဖစ္ႏိုင္မယ္။ဘီစီ (၅) ရာစု ကာလ အိႏၵိယႏိုင္ငံရဲ႕ ေနာက္ခံအေျခအေနေတြ




ကို ပို သိေလ ဒီတရားေတြ ရဲ႕ အနက္မွန္ကို ပိုနားလည္နိုင္ေလေလပါပဲ။

























ဒါေပမဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ ေနာက္ခံ၀န္းက်င္ သမိုင္းနဲ႔ လူမႈေရး အေျခအေန ေနာက္ခံ၀န္းက်င္ ေတြ ဆိုတာ အလြန္က်ယ္၀န္း




အျပန္အလွန္ဆက္ႏြယ္ေန တစ္ခဏ ၿပီးတစ္ခဏ ေျပာင္းလဲေနတဲ႔ အနိစၥတရား ခယ ၀ယ တရားေတြ ပဲ ျဖစ္တယ္။




ဒါအျပင္ ဗုဒၶ နဲ႕ တရားနာသူေတြ ရဲ႕ သီသန္႕ ပုဂၢလိက ဆက္ႏြယ္မႈေတြ ကလဲ ရွိေနျပန္တဲ႕ အခါ တရားကို ေဟာအၿပီးမွာ




တရားေတာ္ ရဲ႕ အနက္စစ္အနက္မွန္ ဟာ ဆက္သြယ္မႈ ျဖစ္ပြားၿပီး ေနာက္ခံ၀န္းက်င္ ေျပာင္းတာနဲ႕ အတူ ေပ်ာက္ကြယ္




သြားပါတယ္။









ဘာသာေရး ဂိုဏ္းေတြ က ဒါကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔အတြက္ အနက္အဓိပၸါယ္ ဖြင္႔ဆိုခ်က္ေတြ ကို တရားေသ ျဖစ္ေအာင္ျပဳလုပ္




ထားတဲ႕ အ႒ကထာ ဋီကာ စာေပေတြ နဲ႔ ဗုဒၶ ရဲ႕ ႏုတ္ျမြက္တရား ကို ေဘာင္ခတ္ဖို႔ႀကိဳးစားခဲ႕ ၾကတာ ကို ေတြ႕ရတယ္။




ဒီလိုႀကိဳးစားေပမဲ႕လဲ အ႒ကထာ ဋီကာ စာေပေတြ ကိုယ္တိုင္ က စကားလံုးေ၀ါဟာရပညတ္ေတြ နဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားတာ




ျဖစ္ၿပီးေတာ႔ ဒီ စကားလံုးေ၀ါဟာရပညတ္ေတြ ကိုယ္တိုင္ကလဲ အနက္ဖြင္႔ဆိုခ်က္ေတြ ေျပာင္းလဲေနမွာ ျဖစ္ပါတယ္။




အ႒ကထာ ဋီကာ စာေပေတြ ဆိုတာ ကိုယ္တိုင္ က ဂိုဏ္းဂဏစြဲ အျမင္ေတြ ကေနထြက္ေပၚလာတဲ႕ စာေပေတြ ျဖစ္လို႔




ဂိုဏ္းဂဏ ရႈေထာင္႔ မတူတဲ႕ အျမင္ေတြ က လက္ခံမွာ မဟုတ္ ေတာ႔ ႏိုင္းရရႈေထာင္႔အျမင္ေတြ သာ ျဖစ္ေနျပန္ပါ




ေတာ႔တယ္။









ဒီေတာ႔ ဘယ္သူ႔ ဗုဒၶဘာသာ အမွန္ဆံုးလဲ ဆိုတဲ႕ ေမးခြန္း အတြက္ အေျဖ ကေတာ႕ ဗုဒၶ ညႊန္ျပခဲ႕တဲ႕ ၀ိမုတၱိရသ ကို




ေပးတဲ႕ တရား မွန္သမွ် အေရွ႕ျဖစ္ျဖစ္ အေနာက္ျဖစ္ျဖစ္ ေတာင္ျဖစ္ျဖစ္ေျမာက္ျဖစ္ျဖစ္ ၁၀၀% ျပည္႔ ဗုဒၶဓမၼ ပဲ ျဖစ္တယ္လို႔




ဆို ရမွာ ပါပဲ။ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ဂိုဏ္းကြဲ အသီးသီး မွာ ရွင္ေတာ္ဗုဒၶ ရဲ႕ တရားေတာ္ အေျခခံေတြ ျဖစ္တဲ႕ သစၥာ(၄)ပါး မဂၢင္




(၈)ပါး ပဋိစၥသမုပၸါဒနိဒါန (၁၂)ပါး လကၡဏာေရး (၃)ပါး သတိပ႒ာန္ (၄)ပါး ေဗာဓိပကၡိယတရား (၃၇) ပါး ၀ိမုတၱိတရား




စတာေတြ က အတူတူ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သမိုင္းေနာက္္ခံ ယဥ္ေက်းမႈေနာက္ခံ အေျခအေနေတြ ကြဲျပားမႈေၾကာင္႔ သာ ဓမၼ




ကို ေဖၚေဆာင္တဲ႕ နည္းေဗဒ ေတြ က်င္႔စဥ္ေတြ ကြဲျပားျခားနား ေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။









ဒီရႈေထာင္႔ ကၾကည္႔ရင္ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ဂိုဏ္းကြဲ အသီးသီး ဟာ ေနရာေဒသ အသီးသီးမွာ တစ္ကြဲစီ ျဖစ္ေနတဲ႔ ညီေနာင္




ေတြ နဲ႔ တူပါတယ္။ ညီေနာင္ေတြ အားလံုး မိမိ မ်ိဳးရိုးရဲ႕ ဂုဏ္လကၡဏာေတြ တစ္ခုမဟုတ္တစ္ခုေတာ႔ ပိုင္ဆိုင္ေန




ၾကတာပါပဲ။ မ်ိဳးရိုးရဲ႕ ဗီဇ လကၡဏာေတြ ဟာ ညီေနာင္ေတြ အားလံုးဆီမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕တည္ရွိေနတာ ကို ေထာက္ၿပီး အားလံုးဟာ




တစ္အူတံုဆင္း ပဲ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ ထင္ရွားေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔မို႕ မိမိဂိုဏ္း က သာ အစစ္မွန္ဆံုးျဖစ္တယ္ မိမိ တရား




ကသာ ေရႊစင္လက္ေကာက္ျဖစ္တယ္ အျခားေသာ ဂိုဏ္းေတြ က အတုအေယာင္ အေရာေႏွာေတြ ျဖစ္တယ္ တန္ဖိုးမရွိတဲ႕




ေၾကးလက္ေကာက္ေတြ ျဖစ္တယ္ လို႔ ဘယ္ဂိုဏ္း ဂဏ ကမွ ေျပာပိုင္ခြင္႔မရွိ သလို ဒီလို ေျပာဆိုျခင္းဟာ ဗုဒၶဘာသာ




ပိဋကတ္စာေပေတြ ရဲ႕ ျဖစ္ထြန္းတိုးတက္တဲ႕ သမိုင္း ကို မသိက်ိဳးကၽြံျပဳရာ က်ေနပါတယ္။









ဗုဒၶ၀ါဒရဲ႕ ဓမၼတရား အမွန္ ကို ဘယ္လို ရွာၾကမလဲ ဆိုတာ ရွင္ေတာ္ဘုရား က ကာလာမသုတ္ထဲ မွာ ညႊန္ျပထားတယ္။




အၾကင္ ဓမၼတရား တစ္ရပ္ဟာ...









(၁) က်င္႔သံုးၾကည္႔တဲ႔ အခါ မိမိ အတြက္ ကုသိုလ္ေတြ တိုးပြားၿပီးေတာ႔ အကုသိုလ္ေတြ ကို ေလွ်ာ႔ပါးေစရင္




(၂) ေလာကမွာ ရွိတဲ႔ ပညာရွိသူေတာ္ေကာင္းေတြ က ခ်ီးမြမ္းအပ္တဲ႔ တရားျဖစ္ရင္









ဒီ ဓမၼတရား ဟာ က်င္႔ေဆာင္ထိုက္တဲ႔ ဓမၼတရား ပဲ ျဖစ္တယ္။ အၾကင္ ဓမၼတရား တစ္ရပ္ဟာ









(၁) က်င္႔သံုးၾကည္႔တဲ႔ အခါ မိမိ အတြက္ အကုသိုလ္ေတြ တိုးပြားၿပီးေတာ႔ ကုသိုလ္ေတြ ကို ေလွ်ာ႔ပါးေစရင္




(၂) ေလာကမွာ ရွိတဲ႔ ပညာရွိသူေတာ္ေကာင္းေတြ က ကဲ႕ရဲ႕အပ္တဲ႔ တရားျဖစ္ရင္













ဒီ ဓမၼတရား ဟာ မက်င္႔ေဆာင္ထိုက္တဲ႔ ဓမၼတရား ပဲ ျဖစ္တယ္။









ဒီေတာ႔ ေမးစရာ ျဖစ္လာပါတယ္။ က်င္႔သံုးၾကည္႔တဲ႔ အခါ မိမိ အတြက္ ကုသိုလ္ေတြ တိုးပြားၿပီးေတာ႔ အကုသိုလ္ေတြ ကို




ေလွ်ာ႔ပါးေစတဲ႔ ဓမၼတရား ေလာကမွာ ရွိတဲ႔ ပညာရွိသူေတာ္ေကာင္းေတြ က ခ်ီးမြမ္းအပ္တဲ႔ ဓမၼတရား ဟာ ဘယ္လို




ဓမၼတရား မ်ိဳး ျဖစ္ေလမလဲ။ ဒီလို ဓမၼတရား စစ္စစ္ ရဲ႕ ဂုဏ္လကၡဏာ (၆) ခု ရွိတယ္လို႔ ေဟာၾကားထားပါတယ္။









(၁) ပထမ ဂုဏ္လကၡဏာ ကေတာ႔ အစ အလယ္ အဆံုး သံုးပါး၌ ေကာင္းျခင္းဂုဏ္ႏွင့္ ျပည့္စံုေသာ ဓမၼတရား (သြကၡာတ




ဓမၼ) ျဖစ္ရမယ္။ ဓမၼဆိုတာ ခရီးတစ္ခု လိုပဲ။ လမ္းဟာ အစ အလယ္ အဆံုး အပိုင္းအားလံုးမွာ အျပစ္အနာအဆာမရွိ




အမွားအယြင္းမရွိ ပဲ ျပည္႔စံု ေနတဲ႔ ဓမၼတရား ျဖစ္ရပါမယ္။









(၂) ဒုတိယဂုဏ္လကၡဏာ ကေတာ႔ လက္ငင္းလက္ေတြ႕ က်င္႔ႀကံသိျမင္ႏိုင္တဲ႕ တရား (သႏိၵ႒ိက ဓမၼ) ျဖစ္ရမယ္။




စစ္မွန္တဲ႕ တရား ဟာ ေလေပၚမွာ စိတ္ကူးယဥ္ေဆာက္ထားတဲ႕ ဆင္စြယ္ရဲတိုက္မဟုတ္ဘူး။ လက္ေတြ႕ ဘ၀ ထဲ မွာ




က်င္႔ႀကံၿပီး က်င္႔သံုးမႈ ရဲ႕ အက်ိဳး ကို လက္ငင္းလက္ေတြ႕ ရရွိခံစားေစႏိုင္ရမယ္။









(၃) တတိယ ဂုဏ္လကၡဏာ ေတာ႔ အခိ်န္မေရြး ေနရာမေရြး က်င္႔ေဆာင္ႏိုင္တဲ႕ ဓမၼတရား (အကာလိက ဓမၼ) ျဖစ္ရမယ္။




အ-ကာလိက ဆိုတာ ဘ၀ ရဲ႕ ဘယ္လို အခ်ိန္မ်ိဳး မွာ ျဖစ္ျဖစ္ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ သုခ ဒုကၡ အျမင္႔အနိမ္႔ အခ်ိန္အခါ အမ်ိဳးမ်ိဳး




ဘ၀ ရဲ႕ အယုတ္အလတ္အျမတ္ အရြယ္မေရြး အၿမဲ က်င္႕သံုးထိုက္တဲ႕ တရား ျဖစ္ရမယ္လို႔ ဆိုခ်င္ပါတယ္။









(၄) စတုတၱ ဂုဏ္လကၡဏာ ကေတာ႔ လာပါ ရႈပါ စံုစမ္းပါဟု ဖိတ္ေခၚျခင္းငွာ ထိုက္တဲ႕ ဓမၼတရား (ဧဟိပႆိက ဓမၼ)




ျဖစ္ရပါမယ္။ ဓမၼတရား ဟာ လွ်ိဳ႕၀ွက္နက္နဲၿပီး လူတစ္ခ်ိဳ႕ေလာက္ပဲ သိႏိုင္တဲ႕ စိတ္ကူးယဥ္လူလြန္တရားေတြ မျဖစ္ရဘူး။




မိမိ လူမ်ိဳး မိမိ ယဥ္ေက်းမႈထဲ မွာ ပဲ ကြက္ကြက္ကေလး က်င္႔သံုး ႏိုင္တဲ႔ တရားမ်ိဳးလဲမျဖစ္ရဘူး။ အသိဥာဏ္ရွိတဲ႔




စြမ္းႏိုင္တဲ႕ လူသားတိုင္း လက္ေတြ႕စမ္းသပ္ၾကည္႔ လို႔ ရၿပီးေတာ႔ ရလာဒ္ေတြ အခ်င္းခ်င္း လဲ တိုက္ဆိုင္စစ္ေဆး




အေျဖထုတ္ၾကည္႔ ႏိုင္တဲ႔ ဓမၼတရား ျဖစ္ဖို႔ လိုပါတယ္။









(၅) ပဥၥမ ဂုဏ္လကၡဏာ ကေတာ႔ မိမိတို႕၏စိ္တ္သႏၱန္ ၌ အၿမဲေဆာင္ထား ကပ္ထားျခင္းငွာ တည္ေအာင္က်င္႔ျခင္းငွာ




ထိုက္ေသာ ဓမၼတရား (ၾသပ ေနယ်ိက ဓမၼ) ျဖစ္ရပါမယ္။ ဓမၼတရား တစ္ခု ဟာ ရုိေသစြာက်င္႔ေဆာင္ျခင္း (သကၠစၥ ဓမၼ)




ျဖစ္ဖို႔ လို သလို စဥ္ဆက္မျပတ္က်င္႔ေဆာင္ျခင္း (သာတစၥ ဓမၼ) လဲ ျဖစ္ရပါမယ္။ မိမိ စိတ္သႏၱန္ ကို တရား နဲ႔ အၿမဲ




ရြဲစိုထံုးမြမ္းထား အပ္တဲ႔ ဓမၼတရား မ်ိဳးလဲ ျဖစ္ရ ပါမယ္။ ရံခါ က်င္႔လိုက္ မက်င္႔လိုက္ ပူးလိုက္ကြာလိုက္ ျဖစ္ ေနတဲ႔




တရားမ်ိဳး မျဖစ္ေစရပါဘူး။









(၆) ဆ႒မ ဂုဏ္လကၡဏာ ကေတာ႔ ပညာရွိသူတို႕သည္ မိမိတို႕၏ ဥာဏ္တို႕ျဖင့္ အသီးသီးကိုယ္ပိုင္ ကိုယ္တိုင္သိအပ္




ေသာ ဓမၼတရား (ပစၥတၱံ ေ၀ဒိတေဗၺာ ၀ိညဴဟိ ဓမၼ) ျဖစ္ရပါမယ္။ ဓမၼ ဟာ အဆင္႔ အမ်ိဳးမ်ိဳး အလႊာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိသလို




ရႈေထာင္႔အမ်ိဳးမ်ိဳး နည္းလမ္းအဖံုဖံု လဲ ရွိပါလိမ္႔မယ္။ ဓမၼ ဟာ တစ္ခုတည္း သေဘာ ျဖစ္သလို ဓမၼ ဟာ အမ်ားသေဘာ ကို




လဲ ေဆာင္ပါတယ္။ မိမိ အလႊာ အဆင္႔ ရႈေထာင္႔ အသီးသီး က ေန ဓမၼရသ ကို မိမိ အတိုင္းအတာ နဲ႕ မိမိ ကိုယ္တိုင္




ကိုယ္က် ထိသိခံစား (ကာယသစ ၦိကရဏ) ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။ ဥာဏ္ျဖင္႔ သက္၀င္က်က္စား (ဥာဏသစ ၦိကရဏ)




ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။












ဒီ ဂုဏ္ လကၡဏာေတြ နဲ႔ ျပည္႔စံုေသာ ဓမၼတရား ဟာ အမွန္တကယ္ လက္ခံ က်င္႕သံုးထိုက္တဲ႕ က်င္႔သံုးၾကည္႔တဲ႔ အခါ






မိမိ အတြက္ ကုသိုလ္ေတြ တိုးပြားၿပီးေတာ႔ အကုသိုလ္ေတြ ကို ေလွ်ာ႔ပါးေစတဲ႔ ဓမၼတရား ေလာကမွာ ရွိတဲ႔ ပညာရွိ






သူေတာ္ေကာင္းေတြ က ခ်ီးမြမ္းအပ္တဲ႔ ဓမၼတရား ျဖစ္ေၾကာင္း ဘုရားရွင္ ေဟာေတာ္မူခဲ႕ပါတယ္။ ဒီ အနက္ဖြင္႔ခ်က္ ကို






လက္ခံ ႏိုင္ရင္ေတာ႕ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ ဂိုဏ္းဂဏ အသီးသီးဟာ ရွင္ေတာ္ ဗုဒၶရဲ႕ တရား၀င္ အေမြခံ သားသမီးေတြ ပဲ






ျဖစ္ၾကတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။ ။













ရည္ညႊန္း






Linda Heuman, Whose Buddhism is Truest?, Tricycle Magazine, Summer 2011






Salomon, Richard. Ancient Buddhist Scrolls from Gandhāra, University of Washington






Press, Seattle, 1999






Salomon, Richard. A Gāndhārī Version of the Rhinoceros Sutra: British Library Kharoṣṭhi






Fragment 5B Univ. of Washington Press: Seattle and London, 2000.